Cổ phiếu và trái phiếu là hai loại hình đầu tư phổ biến nhưng lại khác biệt hoàn toàn về bản chất. Một bên mang lại cơ hội sinh lời cao đi kèm rủi ro lớn, một bên an toàn hơn nhưng lợi nhuận ở mức ổn định. Đầu tư vào đâu mới phù hợp với mục tiêu tài chính của bạn? Hãy cùng TOPI so sánh và phân biệt cổ phiếu và trái phiếu phương thức đầu tư này.
Cổ phiếu là gì? Có mấy loại?
Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp đều đưa ra khái niệm về cổ phiếu, cụ thể như sau:
Luật Chứng khoán 2019, tại Khoản 2 Điều 4: Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
Luật Doanh nghiệp 2020, tại Khoản 1: Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu 1 hoặc 1 số cổ phần của công ty đó.
Cá nhân/tổ chức sở hữu cổ phiếu đồng nghĩa với việc sở hữu một phần tài sản của công ty và được gọi là cổ đông.
Cổ phiếu là hình thức đầu tư phổ biến với khả năng sinh lời đột phá
Cổ phiếu được phân loại thành 2 nhóm chính là:
- Cổ phiếu phổ thông (còn gọi là cổ phiếu thường): Đây là loại cổ phiếu chiếm tỷ lệ lớn, thường xuyên được giao dịch trên thị trường chứng khoán. Cổ đông phổ thông có quyền bỏ phiếu biểu quyết các hoạt động của công ty, tham gia họp Hội đồng quản trị.
- Cổ phiếu ưu đãi: Cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi có một số lợi ích nổi bật, gồm 3 loại là: Cổ phiếu ưu đãi cổ tức, cổ phiếu ưu đãi hoàn lại và cổ phiếu ưu đãi biểu quyết.
Trái phiếu là gì? Có mấy loại?
Khái niệm trái phiếu được quy định tại Khoản 2 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 như sau: Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.
HIểu một cách đơn giản thì trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp hoặc chính phủ với người nắm giữ hay người sở hữu trái phiếu đóng vai trò “chủ nợ”.
Trái phiếu là hình thức đầu tư sinh lời ổn định
Hiện nay, trái phiếu bao gồm ba nhóm chính là:
- Trái phiếu Chính phủ: Do Chính phủ phát hành nhằm tăng nguồn cung tài chính, bù đắp những thiếu hụt tạm thời cho ngân sách nhà nước, đồng thời huy động tiền nhàn rỗi trong nhân dân, các cơ quan, tổ chức khác. Đây là loại chứng khoán ít rủi ro nhất.
- Trái phiếu doanh nghiệp: Do các doanh nghiệp phát hành dưới dạng chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ nhằm huy động vốn vay từ những nhà đầu tư, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp phát hành có nghĩa vụ thanh toán cả gốc lẫn lãi cho chủ sở hữu trái phiếu khi đến hạn thanh toán ghi trên trái phiếu.
- Trái phiếu của các tổ chức tài chính - ngân hàng: Do các tổ chức tài chính - ngân hàng phát hành nhằm huy động, tăng cường vốn hoạt động cho tổ chức.
So sánh và phân biệt cổ phiếu - trái phiếu
Giống nhau
Cả hai đều là phương thức huy động vốn của một tổ chức.
Đều là chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu.
Đều là công cụ đầu tư sinh lời (theo mức lợi tức quy định), có thể mua bán, thế chấp, chuyển nhượng, trao đổi, thừa kế.
So sánh những điểm khác biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu
Khác nhau
Cổ phiếu và trái phiếu có khá nhiều điểm khác nhau, bạn có thể phân biệt chính xác hai loại này qua các tiêu chí dưới đây:
|
Tiêu chí |
Cổ phiếu |
Trái phiếu |
|
Về bản chất |
Người sở hữu cổ phiếu sẽ sở hữu một phần vốn Điều lệ của công ty phát hành |
Người sở hữu trái phiếu sẽ sở hữu một phần vốn vay của công ty phát hành |
|
Tư cách người sở hữu |
Người sở hữu cổ phiếu là cổ đông - người “hùn vốn” vào công ty |
Người sở hữu trái phiếu được xem là “chủ nợ” |
|
Chủ thể phát hành |
Công ty cổ phần |
- Chính phủ - Công ty cổ phần - Công ty Trách nhiệm hữu hạn |
|
Về quyền hạn của người sở hữu |
Được tham gia quản lý, điều hành công ty, biểu quyết các vấn đề của công ty (Ngoại trừ cổ đông ưu đãi hoàn lại và cổ đông ưu đãi cổ tức) |
Không được quyền tham gia vào hoạt động của công ty |
|
Lợi ích nhà đầu tư nhận được |
Được chia cổ tức và không được hưởng lãi suất Doanh nghiệp càng có nhiều lợi nhuận thì cổ đông càng được chia nhiều cổ tức và nhờ đó cổ phiếu càng có giá trên thị trường |
Được trả lãi định kỳ với lãi suất ổn định, được cam kết từ đầu, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty |
|
Khả năng chuyển đổi |
Không được chuyển đổi thành trái phiếu |
Có thể chuyển đổi thành cổ phiếu |
|
Thời gian sở hữu |
Tùy thuộc vào ý định đầu tư dài hạn hay ngắn hạn của cổ đông |
Có thời hạn sở hữu - được ghi rõ trên trái phiếu |
|
Hệ quả đối với công ty phát hành |
Làm tăng vốn điều lệ Thay đổi cơ cấu cổ phần của các thành viên/cổ đông hiện hữu |
Làm tăng vốn vay Không thay đổi cơ cấu vốn của các thành viên/cổ đông hiện hữu |
|
Trách nhiệm nợ của chủ sở hữu |
Cổ đông chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ của doanh nghiệp tương ứng với số vốn đã góp |
Không phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ của doanh nghiệp |
|
Mức độ rủi ro cho nhà đầu tư |
Rủi ro cao Không thể rút vốn trực tiếp |
Rủi ro thấp Có thể rút vốn bất cứ lúc nào |
|
Thứ tự ưu tiên thanh toán |
Nếu công ty giải thể hay phá sản, cổ đông chỉ được thanh toán phần vốn góp sau khi công ty hoàn thành thanh toán các khoản nợ, nghĩa vụ tài sản khác |
Thứ tự ưu tiên thanh toán khi công ty phá sản/giải thể sẽ cao hơn cổ đông |
Nên đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu?
Lựa chọn giữa đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu phụ thuộc vào mục tiêu tài chính, mức độ chấp nhận rủi ro, và cả thời gian bạn muốn gắn bó với khoản đầu tư của mình. Trả lời các câu hỏi sau sẽ giúp bạn tìm ra phương án của riêng mình.
Mục tiêu tài chính của bạn là thu nhập ổn định hay tăng trưởng tài sản?
Nếu bạn muốn tăng trưởng vốn: Cổ phiếu chính là lựa chọn hàng đầu nhờ khả năng sinh lời vượt trội theo thời gian. Nhưng hãy nhớ, lợi nhuận cao luôn đi kèm với rủi ro cao!
Nếu bạn cần thu nhập ổn định: Trái phiếu sẽ phù hợp hơn, bởi nó mang đến khoản lãi suất cố định và sự an toàn tương đối.
Kế hoạch đầu tư của bạn là dài hạn hay ngắn hạn?
Đầu tư dài hạn: Cổ phiếu thường là lựa chọn tốt hơn nhờ khả năng sinh lời mạnh mẽ theo thời gian.
Đầu tư ngắn hạn: Trái phiếu sẽ phù hợp hơn vì ít bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường.
Nên chia tài sản đầu tư vào nhiều kênh khác nhau với tỷ lệ phù hợp
Mức độ chịu đựng rủi ro của bạn đến đâu?
Người ưa mạo hiểm: Nếu bạn không ngại đối mặt với những cú "lên voi, xuống chó" của thị trường, cổ phiếu sẽ là sân chơi lý tưởng.
Người yêu sự ổn định: Với trái phiếu, bạn không cần mất ngủ vì giá trị biến động. Đây là lựa chọn an toàn cho những ai sợ rủi ro.
Nếu bạn muốn kiếm lợi nhanh và sẵn sàng chịu rủi ro, cổ phiếu chính là ngôi sao sáng. Còn nếu bạn cần một khoản đầu tư an toàn, ổn định để "giữ tiền đẻ lãi" thì trái phiếu sẽ là bến đỗ lý tưởng.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia đầu tư thì bạn không bao giờ nên dồn toàn bộ tài sản đầu tư vào một sản phẩm đầu tư duy nhất. Hãy lên danh mục đầu tư gồm nhiều sản phẩm (cổ phiếu, trái phiếu, vàng, chứng chỉ quỹ, gửi tích lũy…) để phân tán rủi ro, tối ưu lợi nhuận.
Nếu bạn chưa hình dung được nên đầu tư vào đâu, tỷ lệ vốn ra sao, có thể tải ứng dụng TOPI và trả lời bộ câu hỏi trắc nghiệm để xác định hồ sơ rủi ro cũng như nhận khuyến cáo đầu tư phù hợp từ những chuyên gia kỳ cựu.
