Phương pháp VSA không thực sự phổ biến nhưng lại được đánh giá cao về tính hiệu quả. Lý do phương pháp này không được áp dụng đại trà bởi nó khá khó để tiếp cận, thường chỉ dành cho các chuyên gia. Những nhà đầu tư mới gia nhập thường chỉ áp dụng cách phân tích cơ bản hoặc phân tích kỹ thuật khi đầu tư chứng khoán mà thôi.
1. Phương pháp VSA là gì?
Phương pháp VSA – Volume Spread Analysis (Phân tích khối lượng chênh lệch giá) là phương pháp phân tích biến động giá dựa trên mối quan hệ cung cầu thị trường, tức là dựa vào dấu hiệu từ cung - cầu để phán đoán xu hướng thị trường.
Công cụ chủ yếu của phương pháp này gồm có đồ thị giá và khối lượng.
Phương pháp VSA hiệu quả cao nhưng khó tiếp cận
Phương pháp VSA cho rằng, nguyên nhân của biến động giá là do mất cân bằng giữa cung và cầu trên thị trường. Sự mất cân bằng này do động thái của những nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhà khai thác chuyên nghiệp.
Động thái của những “ông lớn” này thể hiện rõ nét trên biểu đồ, VSA sẽ xác định mối quan hệ cung - cầu thông qua những dấu hiệu, động thái đó dựa vào mối tương quan giữa 3 biến số, bao gồm:
- Volume: Khối lượng giao dịch trong một phiên
- Spread: Mức chênh lệch giá trong phiên
- Close: Mức giá đóng cửa của phiên giao dịch
2. Lịch sử ra đời của phương pháp VSA
Tom Williams là người đã sáng tạo và phát triển phương pháp phân tích VSA, đồng thời ông cũng là người đã phát minh ra Wyckoff Volume Spread Analysis (Wyckoff VSA) - chương trình giao dịch máy tính nổi tiếng.
Tom Williams là một nhà đầu tư chứng khoán tài ba, sau khi tham gia khóa học của Wyckoff ở Park Ridge, Tom đã phát hiện ra những gì xảy ra trên thị trường có thể được dự đoán nhờ những manh mối nằm ngay trên đồ thị. Theo ông, nếu biết đọc bản đồ một cách chính xác thì có thể phán đoán xu hướng thị trường.
Tom Williams được coi là “cha đẻ” của phương pháp VSA
Trải qua nhiều năm nghiên cứu, dựa trên phương pháp Wyckoff, Tom Williams đã tiếp tục hoàn thiện cách phân tích theo VSA sau khi thấy rõ tầm quan trọng của chênh lệch giá, mối quan hệ với khối lượng giao dịch, giá đóng cửa.
Đến năm 1993, Tom phát hành cuốn sách Master of Market và phát triển một chương trình giao dịch máy tính Wyckoff Volume Spread Analysis như ngày nay. Theo ông, thị trường không vận động một cách ngẫu nhiên, nếu không hiểu bản chất sự vận động của thị trường sẽ dẫn đến giao dịch sai lầm theo tâm lý bầy đàn.”
Nhà đầu tư nào có thể đọc được mối quan hệ cung – cầu từ đồ thị giá sẽ có lợi thế giao dịch lớn hơn so với đám đông không am hiểu về thị trường.
3. Các thành phần của phương pháp VSA
Phương pháp phân tích khối lượng chênh lệch giá dựa trên 3 thành phần (3 biến số) chính là:
Phân tích các thành phần của phương pháp Volume Spread Analysis
3.1 Khối lượng giao dịch
Khối lượng cổ phiếu được giao dịch trong một phiên là một biến số quan trọng trong phương pháp VSA, giúp xác định cung cầu của cổ phiếu trong thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, đây không phải là yếu tố duy nhất hoặc quan trọng nhất, vẫn còn đó một vài biến số khác tác động đến xu hướng thị trường.
Khi sử dụng phương pháp Phân tích khối lượng chênh lệch giá, nhà đầu tư chỉ cần quan tâm 2 mức khối lượng giao dịch:
Khối lượng cao hơn trung bình: Phiên giao dịch có mức khối lượng giao dịch cao hơn mức trung bình (tính trong 20 phiên gần nhất) và thấp hơn mức đỉnh ở các phiên trước.
Khối lượng giao dịch siêu cao: Phiên giao dịch có mức khối lượng cao hơn mức đỉnh đã được xác lập từ những phiên trước.
3.2 Chênh lệch giá
Là chênh lệch giữa mức giá mở và đóng cửa, trên đồ thị nến, mức chênh lệch này được biểu thị bằng độ dài của thân nến. Khi kết hợp cùng khối lượng giao dịch trong phiên, mức chênh lệch giá sẽ phản ánh được diễn biến cung – cầu, tương quan giữa phe mua và phe bán.
3.3 Giá đóng cửa
Là mức giá giao dịch cuối cùng được trong một phiên. Đây cũng là tín hiệu rất quan trọng trong phương pháp phân tích VSA và là mấu chốt sự khác biệt của phương pháp này so với các phương pháp khác.
4. Nguyên lý hoạt động của VSA
Hoạt động của phương pháp đầu tư Phân tích khối lượng chênh lệch giá thường dựa trên mối quan hệ mật thiết giữa khối lượng giao dịch và biên độ chênh lệch giá qua từng thanh nến.
Tom Williams cho rằng khối lượng và biên độ có mối tương quan hài hòa qua các phiên giao dịch. Sự bất thường xảy ra khi sự hài hòa này bị phá vỡ, chẳng hạn như thân nến hẹp nhưng khối lượng lớn hoặc thân nến rộng nhưng khối lượng thấp, đây chính là dấu hiệu của sự mất cân đối cung - cầu trên thị trường.
VSA phân tích dựa trên 3 yếu tố: Khối lượng, chênh lệch giá, giá đóng cửa
Phương pháp VSA còn xác định rất rõ ràng là thị trường giảm do mất cân đối nguồn cung và thị trường tăng do mất cân đối nguồn cầu. Để một thị trường có xu hướng tăng thì phải có nhiều nhà đầu tư cùng mua vào, nhiều hơn số nhà đầu tư bán ra.
Có hai ứng dụng chính mà phương pháp Volume Spread Analysis chỉ ra là:
+ Sign Of Strength - Dấu hiệu điểm mạnh: Xảy ra trong tình trạng nguồn cung cạn kiệt sau một xu hướng giảm. Lúc này cung tăng dẫn đến mất cân bằng làm cho giá có thể tăng trong tương lai.
+ Sign Of Weak - Dấu hiệu điểm yếu: Đây là dấu hiệu xảy ra trong tình trạng nguồn cầu cạn kiệt sau một xu hướng tăng giá, lúc này nguồn cung cũng xuất hiện và áp đảo dẫn đến mất cân đối giữa cung và cầu, làm cho giá có nguy cơ bị giảm.
5. Cách thức giao dịch với phương pháp VSA hiệu quả
Dựa vào phân tích khối lượng chênh lệch giá, nhà đầu tư có thể nhìn nhận chuẩn xác dấu hiệu thị trường, từ đó đưa ra được phương án giao dịch phù hợp.
Đầu tư theo phương pháp VSA
5.1 Sign Of Strength – Dấu hiệu Tăng giá (Cung < Cầu)
Dấu hiệu tăng giá cổ phiếu xảy ra khi lượng cung cạn kiệt sau thời gian bán ròng. Thời điểm này, nhiều nhà đầu tư xác định được mức giá hợp lý và tiến hành mua vào. Từ đó tạo nên lực cầu và cũng là dấu hiệu cho sự tăng giá.
Các mẫu hình chênh lệch giá tăng:
Down Thrust – Lực đẩy xuống
Mẫu Down Thrust bao gồm một nến rút chân đảo chiều tăng; trường hợp cầu được đẩy lên cao đột ngột khiến mức giá đóng cửa đảo chiều tăng kèm theo khối lượng giao dịch siêu cao hoặc cao hơn mức trung bình. Đây là tín hiệu dự báo xu hướng tăng giá cổ phiếu. Nếu muốn chắc chắn, nhà đầu tư có thể chờ cổ phiếu tăng một vài phiên để xác nhận hoặc chờ mua ở phần điều chỉnh giảm thích hợp.
Mô hình Down Thrust – dự báo xu hướng tăng giá
Selling Climax – Cao trào bán
Đây là dấu hiệu tăng giá tiêu biểu, gồm một thanh nến giảm, giá đóng cửa chênh lệch rất nhiều so với giá mở cửa; đồng thời giá đóng cửa thấp hơn những phiên giảm điểm trước đó. Thanh nến có bóng nến dài cho thấy lực cầu khá lớn; đi kèm với khối lượng giao dịch rất cao hoặc cao hơn so với mức trung bình.
Mô hình Selling Climax - Mô hình dự đoán giá tăng
Selling Climax thường xuất hiện cuối xu hướng giảm rõ ràng trước đó. Càng về sau khối lượng càng cao hơn so với mức trung bình.
No Supply Bar – Nến không có nguồn cung
Mẫu hình này bao gồm thanh nến giảm, chênh lệch giá đóng cửa - mở cửa thấp tạo nên thân nến ngắn; đi kèm với khối lượng giao dịch thấp hơn hai phiên trước đó. Mẫu hình này dự báo xu hướng tăng vẫn còn tiếp diễn, đây chỉ là giai đoạn cạn kiệt nguồn cung tạm thời. Nếu lực cầu còn lớn thì xu hướng tăng sẽ đẩy giá cổ phiếu lên rất cao.
Mô hình No Supply Bar dự báo xu hướng tăng còn tiếp diễn
5.2 Sign Of Weakness – Dấu hiệu Giảm giá (Cung > Cầu)
Giảm giá xảy ra khi lượng cầu đã chạm đáy; lượng người mua giảm đi rất nhiều so với trước đó. Lúc này giá cổ phiếu bắt đầu giảm do lực cầu yếu dần.
Các mẫu hình mang dấu hiệu giảm giá:
UpThrust – Lực đẩy lên
Mẫu hình này gồm một nến đảo chiều giảm với thân nến ngắn (do chênh lệch giá mở cửa/đóng cửa không cao; phần râu nến bên trên dài đi kèm với đó là khối lượng giao dịch siêu cao hoặc cao hơn trung bình.
Mô hình UpThrust – Lực đẩy lên dự báo xu hướng giá giảm
Mẫu hình cho thấy sự bất thường khi thân nến ngắn đi kèm khối lượng giao dịch rất cao; thể hiện lượng cung đang chiếm ưu thế so với cầu, khả năng rất cao sẽ dẫn đến xu hướng giảm trong giai đoạn tiếp theo.
Buying Climax – Cao trào Mua
Mẫu hình Buying Climax gồm một thanh nến tăng với thân nến dài (giá đóng cửa tạo đỉnh); râu nến phía trên khá dài đi kèm với mức khối lượng giao dịch siêu cao hoặc cao hơn mức trung bình 20 phiên gần nhất.
Mô hình Buying Climax – Cao trào Mua dự đoán giá có xu hướng giảm
Mẫu hình Buying Climax chỉ đúng khi xu hướng tăng đã được xác định rõ ràng, khối lượng giao dịch phải ngày càng tăng, điều này cho thấy thị trường đang không đồng nhất với lực tăng giá của cổ phiếu, nền giá đã quá cao sau khoảng thời gian tăng nóng.
Khi đó, lượng cung sẽ tăng lên, bắt đầu cho một xu hướng giảm của cổ phiếu.
No Demand Bar – Nến không có nhu cầu mua
Mẫu hình này bao gồm một thanh nến tăng với thân nến ngắn đi kèm với mức khối lượng giao dịch thấp hơn 2 phiên gần nhất. Đây là tín hiệu tiếp tục xu hướng giảm giá của cổ phiếu.
Mô hình No Demand Bar là tín hiệu cổ phiếu tiếp tục giảm điểm
Thân nến ngắn và khối lượng giao dịch nhỏ cho thấy lượng cầu chưa quay trở lại. Nhà đầu tư đang chờ đợi một mức giá xuống thấp hơn để mua nên sẽ chưa tạo ra lực cầu.
6. Những rủi ro khi sử dụng phương pháp VSA
Cũng như bất kỳ phương pháp phân tích nào, VSA không định giá chính xác 100% trong mọi hoàn cảnh. Phân tích thị trường theo VSA giúp nhà đầu tư có thể dự báo xu hướng giá trong tương lai với độ chính xác cao.
Nhà đầu tư không nên quá lệ thuộc vào phương pháp này, vẫn nên tham khảo các yếu tố khác để có nhận định chuẩn.
Nến kết hợp thêm các phương pháp phân tích khác để thấy toàn cảnh thị trường
Phương pháp VSA tồn tại hạn chế trong thị trường Forex do khối lượng giao dịch trong thị trường này không có thật. Những chỉ số khối lượng ảo, thiếu chính xác sẽ ảnh hưởng đến kết quả phân tích. Ngay cả khi phân tích theo Volume Spread Analysis, nhà đầu tư vẫn cần nắm được các phương pháp khác như phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật để có thể nhìn nhận được nhiều khía cạnh của thị trường, mang đến bức tranh tổng quan.
Hy vọng qua thông tin TOPI chia sẻ, các bạn có thể hiểu rõ phương pháp VSA là gì, hoạt động trên nguyên lý nào và cách thức giao dịch chứng khoán sau khi phân tích khối lượng chênh lệch giá. Chúc các bạn luôn thành công!
