Những điểm lưu ý đối với ngân hàng quy mô nhỏ nhà đầu tư cần biết

Trong khi các "ông lớn" ngân hàng thường chiếm sóng truyền thông và thu hút phần lớn sự chú ý của nhà đầu tư, thì quý 1/2025 lại chứng kiến một diễn biến đầy bất ngờ: nhóm ngân hàng quy mô nhỏ vươn lên mạnh mẽ về tăng trưởng tín dụng. Những điểm lưu ý đối với ngân hàng quy mô nhỏ sẽ giúp nhà đầu tư hiểu rõ cơ hội và thách thức khi đầu tư vào nhóm này.

Đánh giá về ngân hàng quy mô nhỏ: Từ tiềm năng đến thực tế

Nhóm ngân hàng quy mô nhỏ đang dần khẳng định vị thế của mình với những ưu thế riêng biệt trong bối cảnh kinh tế hiện nay:

So với các ngân hàng lớn đã đạt đến quy mô khổng lồ, các ngân hàng nhỏ có "không gian" để phát triển rộng hơn. Việc tăng trưởng 10-20% dư nợ là điều dễ dàng hơn nhiều với một ngân hàng có tổng dư nợ dưới hai trăm nghìn tỷ đồng, thay vì một "đại gia" ngân hàng.

Ngân hàng nhỏ có dư địa tăng trưởng lớn

Khả năng khai thác thị trường ngách là lợi thế cạnh tranh then chốt. Thay vì đối đầu trực diện với các ngân hàng lớn, ngân hàng nhỏ tập trung vào các thị trường ngách hoặc những nhóm khách hàng đặc thù mà "ông lớn" chưa đầu tư sâu hoặc không tối ưu được dịch vụ. Đó có thể là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), hộ kinh doanh, hay các phân khúc khách hàng ở khu vực nông thôn, đô thị loại 2 với mức độ rủi ro cao hơn nhưng cũng mang lại biên lợi nhuận hấp dẫn.

Báo cáo quý 1/2025 cho thấy, nhóm ngân hàng quy mô nhỏ đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng tín dụng ấn tượng, đạt 5.5% so với cuối năm 2024 – mức cao nhất toàn ngành và cũng là tốc độ tăng cao nhất trong vòng 5 năm trở lại đây của chính nhóm này. Đây là một bước ngoặt đáng kể, gợi mở về tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.

=> https://topi.vn/cong-ty-co-phan-la-gi.html

Những rủi ro và thách thức khi đầu tư vào ngân hàng nhỏ

Dù có những điểm sáng, con đường tăng trưởng của ngân hàng quy mô nhỏ không hề bằng phẳng. Nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý những thách thức và rủi ro sau:

Chất lượng tài sản và rủi ro nợ xấu

Do tập trung vào các phân khúc khách hàng có độ rủi ro cao hơn (bán lẻ, SME), các ngân hàng nhỏ dễ phát sinh nợ có vấn đề (nợ nhóm 2 và nợ xấu NPL). Các ngân hàng như NVB, BAB, SGB, VBB đã ghi nhận tỷ lệ nợ có vấn đề hình thành mới cao hơn trong 6 tháng đầu năm 2024.

Ngân hàng quy mô nhỏ tiềm ẩn rủi ro nợ xấu

Thêm vào đó, nhiều ngân hàng nhỏ có tỷ lệ dự phòng tổn thất cho vay thấp hơn, trung bình chỉ ở mức 30-40% nếu tính cả nợ cần chú ý. Điều này khiến họ kém sẵn sàng hơn để đối phó với tình trạng chất lượng tài sản xấu đi.

Rủi ro từ thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp, nơi nhiều doanh nghiệp đang đối mặt với căng thẳng thanh khoản, lãi suất tăng cao và khó khăn tái cấp vốn, cũng tác động trực tiếp lên các ngân hàng nhỏ thông qua các khoản cho vay và tài sản thế chấp.

Tìm hiểu: Giá vàng ảnh hưởng đến chứng khoán như thế nào

Rủi ro thanh khoản và chi phí vốn cao

Biên lãi ròng (NIM) thu hẹp: Ngân hàng nhỏ thường gặp khó khăn trong việc huy động được nguồn vốn giá rẻ do mạng lưới tiền gửi khiêm tốn. Điều này làm tăng chi phí vốn, dẫn đến biên lãi ròng (NIM) thấp hoặc chịu áp lực thu hẹp, ảnh hưởng đến khả năng sinh lời. Dù NIM của nhóm này có cải thiện so với năm trước, nhưng vẫn là một yếu tố cần theo dõi.

Khi tăng trưởng tiền gửi thấp, các ngân hàng nhỏ thường phải bù đắp bằng cách tăng sử dụng nguồn vay trên thị trường liên ngân hàng ngắn hạn để hỗ trợ tăng trưởng cho vay. Điều này khiến họ dễ bị tổn thương khi lãi suất liên ngân hàng biến động mạnh (như tháng 4 và 5/2024, lãi suất liên ngân hàng có lúc lên tới 5,1%). Báo cáo của VIS Rating cũng lưu ý, tài sản thanh khoản của các ngân hàng nhỏ đã giảm 6% trong 6 tháng đầu năm 2024, ngược lại với mức tăng 5% của toàn ngành.

Ngân hàng nhỏ khó huy động vốn giá rẻ

Các ngân hàng Big 4 (Agribank, BIDV, VietinBank, Vietcombank) có lợi thế vượt trội trong việc thu hút tiền gửi, đặc biệt là tiền gửi của Kho bạc Nhà nước. Điều này giúp họ giữ vững mặt bằng lãi suất huy động thấp nhất hệ thống, tạo ra áp lực cạnh tranh lớn về chi phí vốn đối với các ngân hàng nhỏ.

Khả năng sinh lời suy giảm từ mức đỉnh

ROAA giảm: Khả năng sinh lời của các ngân hàng nhỏ được dự báo sẽ suy giảm trong năm 2023 và duy trì ổn định trong nửa cuối 2024. Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản bình quân (ROAA) của nhóm này có thể thấp hơn mức trung bình ngành do chi phí tín dụng tăng và tăng trưởng doanh thu từ các nguồn thu chính bị ảnh hưởng.

Áp lực từ thu phí: Thu nhập từ các hoạt động liên quan đến thị trường vốn (lưu ký, tư vấn, bảo lãnh phát hành) có thể thu hẹp do tâm lý kém khả quan trên thị trường chứng khoán và trái phiếu.

Chiến lược "thị trường ngách" và tiềm năng chuyển mình

Mặc dù đối mặt với nhiều bất lợi, các ngân hàng nhỏ vẫn có cơ hội phát triển bằng cách tập trung vào chiến lược thị trường ngách và tận dụng sự phát triển của công nghệ:

Lãi suất cho vay không phải là yếu tố duy nhất khách hàng lựa chọn. Các ngân hàng nhỏ với quy mô tinh gọn có thể linh hoạt hơn trong việc cung cấp các sản phẩm dịch vụ và giải pháp tài chính đa dạng, tối thiểu hóa tổng chi phí tài chính cho khách hàng thay vì chỉ tập trung vào lãi suất.

Sự phát triển của công nghệ giúp thu hẹp đáng kể khoảng cách về số lượng chi nhánh, phòng giao dịch giữa các ngân hàng nhỏ và lớn. Việc đầu tư vào số hóa giúp các ngân hàng nhỏ tiếp cận và phục vụ khách hàng hiệu quả hơn, gia tăng tiện ích và giảm thiểu chi phí huy động vốn (cải thiện CASA).

Ngân hàng quy mô nhỏ phát triển nhờ thị trường ngách

Điển hình từ các ngân hàng nhỏ nổi bật:

• Kienlongbank: Định hướng trở thành ngân hàng thuần bán lẻ ở khu vực đô thị loại 2, tập trung khai thác các phân khúc truyền thống như nông nghiệp – nông thôn, hộ kinh doanh ở Đồng bằng sông Cửu Long. Ngân hàng này duy trì được NIM cao hơn đáng kể so với các ngân hàng cùng quy mô.
• PGBank: Sau khi thoái vốn và chuyển giao cho nhóm cổ đông mới liên quan đến Tập đoàn Thành Công (TC Group), PGBank bắt đầu khai thác sâu hệ sinh thái của TC Group, dịch chuyển theo hướng ngân hàng bán buôn, tập trung tài trợ chuỗi và cho vay doanh nghiệp.
• Eximbank: Bên cạnh thế mạnh tài trợ thương mại, Eximbank đẩy mạnh cho vay bán lẻ, tiêu biểu là chương trình hỗ trợ người trẻ mua nhà, góp phần tăng trưởng tín dụng ấn tượng và giữ vững vị trí có NIM tốt trong nhóm.
• Nam A Bank và VietABank: Nam A Bank theo đuổi định hướng ngân hàng bán lẻ tại miền Nam, tập trung cho vay kinh doanh DNVVN. VietABank lại chọn chiến lược cung cấp gói vay ngắn hạn ưu đãi và chủ động kết nối với các hiệp hội doanh nghiệp địa phương để tăng trưởng tín dụng và kiểm soát nợ xấu.

Những điểm lưu ý quan trọng cho nhà đầu tư

Để đưa ra quyết định đầu tư thông minh vào nhóm ngân hàng quy mô nhỏ, nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng và lưu ý những điểm sau:

• Đánh giá chiến lược vận hành và khả năng tạo khác biệt: Đừng chỉ nhìn vào các con số tài chính hiện tại. Hãy tìm hiểu sâu về chiến lược vận hành, năng lực chuyển đổi và khả năng tạo ra sự khác biệt của từng ngân hàng nhỏ. Liệu họ có thực sự khai thác hiệu quả các thị trường ngách hay không?
• Kiểm soát chất lượng tài sản chặt chẽ: Luôn ưu tiên xem xét tỷ lệ nợ xấu (NPL), nợ có vấn đề và đặc biệt là tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR). Một LLCR thấp (như mức trung bình 82% của ngành trong 6T2024) cho thấy khả năng dự phòng rủi ro còn hạn chế.
• Theo dõi sát sao rủi ro thanh khoản: Chú ý đến tăng trưởng tiền gửi của ngân hàng. Nếu một ngân hàng nhỏ có tăng trưởng tiền gửi thấp và phải phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn liên ngân hàng ngắn hạn, họ sẽ dễ bị tổn thương trước biến động lãi suất và rủi ro thanh khoản.

Cần lưu ý khi đầu tư vào nhóm ngân hàng quy mô nhỏ

• Đánh giá tiềm năng cải thiện NIM và CASA: Tìm hiểu cách ngân hàng đang nỗ lực cải thiện biên lãi ròng (NIM) – thông qua việc lựa chọn phân khúc khách hàng ít nhạy cảm với lãi suất, hoặc giảm chi phí huy động vốn bằng cách tăng cường tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA).
• Nhận diện sự phân hóa: Nhóm ngân hàng nhỏ không đồng nhất. Sự thành công sẽ phụ thuộc vào năng lực thực thi chiến lược ngách của từng ngân hàng. Kết quả kinh doanh quý 1/2025 cho thấy sự phân hóa rất lớn, với những cái tên nổi bật như Kienlongbank, PGBank, Eximbank bên cạnh những ngân hàng có tăng trưởng tín dụng âm như ABBank và Saigonbank.

Nhóm ngân hàng quy mô nhỏ đang đứng trước những cơ hội và thách thức đan xen. Dù sở hữu dư địa tăng trưởng lớn và khả năng khai thác thị trường ngách, họ cũng phải đối mặt với các rủi ro đáng kể về nợ xấu, thanh khoản và chi phí vốn cao.

Tuy nhiên, trong bối cảnh các ngân hàng lớn đang duy trì chính sách tăng trưởng thận trọng, những chuyển biến lớn trong môi trường kinh tế vĩ mô sắp tới sẽ tạo ra cơ hội cho các ngân hàng nhỏ biết tận dụng tốt lợi thế riêng hoặc tái cơ cấu hiệu quả mô hình kinh doanh. Đối với nhà đầu tư, việc nghiên cứu kỹ lưỡng chiến lược, đánh giá cẩn trọng rủi ro và nhận diện sự phân hóa giữa các ngân hàng quy mô nhỏ sẽ là chìa khóa để đưa ra quyết định đầu tư thông minh và khai thác tiềm năng của nhóm này.