Doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tỷ trọng lớn trên toàn cầu và đóng vai trò quan trọng trong phát triển nền kinh tế, góp phần tạo việc làm và ổn định xã hội. Tìm hiểu các tiêu chí xác định doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Thế nào là doanh nghiệp vừa và nhỏ?
Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME - Small and Medium Enterprise) là doanh nghiệp có quy mô nhỏ về vốn, doanh thu và lao động, được xác định theo Điều 4 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa thì doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ có không quá 200 lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm và tổng vốn không quá 100 tỷ đồng hoặc doanh thu không quá 300 tỷ đồng/năm.
Ngoài ra, còn cần căn cứ vào lĩnh vực mà doanh nghiệp đang hoạt động. Theo quy định mới nhất tại Điều 5 Nghị định 80/2021/NĐ-CP tiêu chí xác định doanh nghiệp vừa và nhỏ như sau:
Doanh nghiệp nhỏ và vừa được xác định theo quy mô vốn, doanh thu, lao động
Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa
Doanh nghiệp nhỏ và vừa sở hữu những đặc điểm nổi bật, bao gồm:
- Quy mô vốn và nhân lực hạn chế: Với nguồn vốn nhỏ và khó tiếp cận các nguồn đầu tư lớn, SMEs thường gặp thách thức trong việc mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh.
- Áp lực cạnh tranh lớn: Doanh nghiệp SME phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các tập đoàn và doanh nghiệp lớn trong cùng ngành, dẫn đến hạn chế trong việc chiếm lĩnh thị trường.
- Đa dạng ngành nghề: Các SME tham gia vào nhiều lĩnh vực như công nghiệp, nông lâm nghiệp, xây dựng, thương mại và dịch vụ, mang đến sự phong phú trong hoạt động kinh doanh.
- Tính linh hoạt cao: Nhờ quy mô nhỏ gọn, SME dễ dàng thích nghi với các thay đổi trong thị trường và nhanh chóng điều chỉnh ngành nghề kinh doanh. Tính linh hoạt này giúp họ nhạy bén hơn trong việc nắm bắt các xu hướng mới và tối ưu hóa cơ hội phát triển.
Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa mới nhất
Theo Nghị định 80/2021/NĐ-CP, doanh nghiệp vừa và nhỏ được xác định theo các tiêu chí sau:
Doanh nghiệp siêu nhỏ
Doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; công nghiệp, xây dựng sử dụng lao động có tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm không quá 10 người, tổng doanh thu hoặc tổng nguồn vốn không quá 3 tỷ đồng/năm.
Doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ có không quá 10 lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm, tổng doanh thu không quá 10 tỷ đồng/năm hoặc tổng nguồn vốn không quá 3 tỷ đồng/năm.
Doanh nghiệp nhỏ
Doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và xây dựng có không quá 100 lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm và tổng doanh thu không quá 50 tỷ đồng/năm hoặc tổng nguồn vốn không quá 20 tỷ đồng/năm, không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định nêu trên.
Doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ có không quá 50 lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm và tổng doanh thu không quá 100 tỷ đồng/năm hoặc tổng nguồn vốn không quá 50 tỷ đồng/năm, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ.
Mỗi lĩnh vực có tiêu chí về quy mô cụ thể
Doanh nghiệp vừa
Doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; công nghiệp và xây dựng có không quá 200 lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm và tổng doanh thu không quá 200 tỷ đồng/năm hoặc tổng nguồn vốn không quá 100 tỷ đồng/năm, nhưng không phải là doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ.
Doanh nghiệp vừa trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ có không có 100 lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm và tổng doanh thu hoặc tổng nguồn vốn không quá 300 tỷ đồng/năm nhưng không phải là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
Vai trò của doanh nghiệp SME
Tại Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm đến 98% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động, trở thành lực lượng chủ chốt đóng góp vào GDP và tạo việc làm cho nền kinh tế và đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh, cụ thể:
- Góp phần tăng trưởng GDP và giảm nghèo: SMEs không chỉ đóng góp lớn vào GDP mà còn là giải pháp hiệu quả trong việc xóa đói giảm nghèo và giải quyết vấn đề việc làm.
- Ổn định nền kinh tế: SMEs khai thác thị trường ngách mà các doanh nghiệp lớn thường bỏ qua, đồng thời có khả năng hợp tác với các doanh nghiệp khác để tối ưu hóa sản xuất và tiêu thụ. Điều này giúp nền kinh tế được phân bổ đều và ổn định trên nhiều lĩnh vực.
- Thúc đẩy đổi mới và cải cách: Với sự nhạy bén và linh hoạt, SMEs là động lực thúc đẩy những ý tưởng kinh doanh mới, góp phần dịch chuyển và tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng năng động hơn.
- Phát triển kinh tế địa phương: Khác với các doanh nghiệp lớn thường tập trung tại các khu kinh tế trọng điểm, SMEs hiện diện rộng khắp, đặc biệt tại các vùng kinh tế địa phương. Điều này giúp tạo công ăn việc làm và thúc đẩy sự phát triển đồng đều trên cả nước.
Hiện nay, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ vốn vay cho SMEs. Đồng thời, các tổ chức tài chính cũng cung cấp nhiều giải pháp tín dụng phù hợp, tạo điều kiện để SMEs phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.
Doanh nghiệp SME chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế
Hỗ trợ thể chế đối với doanh nghiệp SME
Hiện tại, doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam chiếm 96,7% tổng số doanh nghiệp, đóng góp 40% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo ra hơn 1 triệu việc làm mới mỗi năm. Đặc biệt, khối này mang lại cơ hội lớn cho nguồn lao động chưa qua đào tạo.
Tuy nhiên, doanh nghiệp vừa và nhỏ chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực có tỷ suất lợi nhuận thấp và công nghệ chưa cao, do hạn chế về quy mô, nguồn lực tài chính và thị phần. Đa phần SMEs tập trung vào các mục tiêu kinh doanh vừa sức, phát triển thị trường một cách chọn lọc, đồng thời củng cố những lợi thế sẵn có.
Mặc dù Nhà nước đã có một số chính sách hỗ trợ, nhưng các SMEs vẫn cần chủ động tự vận động, xây dựng liên kết, và hợp tác kinh doanh để phát triển bền vững. Trong tương lai, vai trò của Nhà nước cần rõ nét hơn nhằm tạo ra hệ sinh thái hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp này phát triển mạnh mẽ hơn.
Hộ kinh doanh có thể chuyển đổi sang doanh nghiệp vừa và nhỏ không?
Theo Điều 27 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh có thể chuyển thành doanh nghiệp vừa và nhỏ, cần chuẩn bị bản chính giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, bản sao giấy chứng nhận đăng ký thuế để làm thủ tục.
Chuyển đổi sang doanh nghiệp tư nhân: Chuẩn bị giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp và Bản sao giấy tờ pháp lý của chủ doanh nghiệp tư nhân.
Chuyển đổi sang công ty hợp danh: Chuẩn bị Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp; Điều lệ công ty; Danh sách thành viên; Bản sao các giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với thành viên công ty là cá nhân; Giấy tờ pháp lý của tổ chức đối với thành viên công ty là tổ chức; Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo ủy quyền và văn bản cử người đại diện theo ủy quyền; bản sao giấy tờ pháp lý của tổ chức phải được hợp pháp hóa lãnh sự đối với thành viên là tổ chức nước ngoài;
Chuyển đổi sang công ty trách nhiệm hữu hạn cần chuẩn bị giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp; Điều lệ công ty; Danh sách thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên; Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp; Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ sở hữu công ty là cá nhân; Giấy tờ pháp lý của tổ chức đối với chủ sở hữu công ty là tổ chức (trừ trường hợp chủ sở hữu công ty là Nhà nước); Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo ủy quyền và văn bản cử người đại diện theo ủy quyền. Đối với chủ sở hữu công ty là tổ chức nước ngoài thì bản sao giấy tờ pháp lý của tổ chức phải được hợp pháp hóa lãnh sự;
Hộ kinh doanh có thể chuyển đổi thành doanh nghiệp vừa và nhỏ
Chuyển đổi sang công ty cổ phần: Chuẩn bị giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp; Điều lệ công ty; Danh sách thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên; danh sách cổ đông sáng lập và danh sách cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài đối với công ty cổ phần; Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp; Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với thành viên công ty, cổ đông sáng lập, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài là cá nhân; Giấy tờ pháp lý của tổ chức đối với thành viên, cổ đông sáng lập, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức; Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo ủy quyền của thành viên, cổ đông sáng lập, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức và văn bản cử người đại diện theo ủy quyền; bản sao giấy tờ pháp lý của tổ chức phải được hợp pháp hóa lãnh sự đối với thành viên, cổ đông là tổ chức nước ngoài.
Doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ nhận được hỗ trợ gì?
Hộ kinh doanh khi chuyển đổi sang doanh nghiệp tư nhân sẽ nhận được những hỗ trợ sau:
- Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giao Sở Kế hoạch và Đầu tư tư vấn, hướng dẫn miễn phí chuẩn bị hồ sơ, thủ tục thành lập doanh nghiệp.
- Được miễn lệ phí đăng ký doanh nghiệp lần đầu, miễn phí công bố nội dung đăng ký doanh nghiệp lần đầu tại Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia.
- Hỗ trợ thủ tục đăng ký ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.
- Miễn lệ phí môn bài trong 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.
- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao Sở Tài chính tư vấn, hướng dẫn miễn phí về thủ tục hành chính thuế và chế độ kế toán trong vòng 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.
Mặc dù Nhà nước đã có một số chính sách hỗ trợ, nhưng các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn cần chủ động tự vận động, xây dựng liên kết, và hợp tác kinh doanh để phát triển bền vững. Trong tương lai, vai trò của Nhà nước cần rõ nét hơn nhằm tạo ra hệ sinh thái hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp này phát triển mạnh mẽ hơn. Hy vọng thông tin của TOPI có thể giúp bạn hiểu doanh nghiệp nhỏ và vừa là gì và các tiêu chí xác định.
