Lịch sử đồng đô la Mỹ, tờ USD có những bí mật thú vị nào?

Đô la Mỹ - USD hay còn gọi là “đồng bạc xanh” là đồng tiền được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới hiện nay và chiếm tới 62% dự trữ tài chính của thế giới (theo số liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế - IMF). Nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ chấp nhận USD là đồng tiền chính thức hoặc đặt tên nước mình theo đồng đô la. Cùng Topi tìm hiểu lịch sử của đồng USD và những bí mật thú vị của tờ tiền được sử dụng nhiều nhất trên thế giới tại blog này.

I. Lịch sử ra đời và phát triển của đồng đô la Mỹ

1. Đồng đô la được “khai sinh” tại châu Âu

Ai cũng biết USD là đồng tiền phổ biến của Hoa Kỳ, thế nhưng hiếm ai biết được đồng tiền này có nguồn gốc từ một thị trấn nhỏ bé tên là Jáchymov (thuộc cộng hòa Czech), nằm nép mình bên những rặng núi trùng điệp. Mặc dù là nơi phát minh ra đồng USD nhưng hiện nay, thị trấn này lại không chấp nhận tiền USD mà hầu hết sẽ chỉ chấp nhận đồng koruna, euro và đôi khi là rúp Nga.

“Tổ tiên” của đồng USD được đúc vào ngày 9/1/1520 tại một nơi hiện nay là Bảo tàng Royal Mint House. Theo nhà sử học Jaroslav Ochec, thời đó châu Âu chưa có đơn vị tiền tệ tiêu chuẩn. Để khẳng định quyền thống trị của mình, Quốc hội của Vương quốc Bohemian (tiền thân của Czech) cho phép bá tước Schlick đúc tiền. Mặt trước của đồng tiền có hình ảnh thánh Joachim, mặt sau hình sư tử. Đồng tiền này có tên gọi Joachimsthalers, sau đó gọi tắt là Thaler.

Những đồng Thaler đời đầu

Với việc ấn định đường kính và khối lượng đồng Thaler tương đương đồng xu Guldengroschen (đang được sử dụng phổ biến) và đúc lượng tiền lớn, chỉ trong vài thập kỷ, số lượng đồng Thaler đúc ra đã lên tới 12 triệu và được sử dụng khắp châu Âu. Năm 1566, người đứng đầu Đế chế La Mã dùng Thaler làm đồng tiền chung, gọi là đồng bạc Reichsthaler và sử dụng phổ biến suốt 300 năm sau không chỉ ở châu Âu mà lan sang cả châu Phi và một số vùng lớn trên bán đảo Arab, Ấn Độ.

Vào thế kỷ 17, người Hà Lan đưa đồng tiền này đến các thuộc địa. Những cư dân nói tiếng Anh gọi đồng xu Thaler và những đồng xu bạc có trọng lượng tương tự là Dollar. Năm 1792, Dollar trở thành đồng tiền chính thức của Hoa Kỳ.

2. Thông tin về đồng đô la Mỹ - USD

Tên gọi: United States dollar/US dollar

Ký hiệu: $

Mã ISO 4217: USD (Quỹ Tiền Tệ Quốc tế IMF dùng mã US$)

Tổ chức phát hành: Cục Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ phát hành tiền giấy, Chính phủ Mỹ phát hành tiền xu.

USD là đồng tiền được giao dịch, dự trữ nhiều nhất thế giới

3. Sự ra đời của đồng đô la Mỹ

Năm 1690, tiền giấy ở Hoa Kỳ ra đời, do Thuộc địa Vịnh Massachusetts phát hành để tài trợ cho các cuộc viễn chinh quân sự. Các thuộc địa khác nhanh chóng thực hiện việc phát hành tiền giấy.

Sau khi Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ bắt đầu vào năm 1775, Quốc hội Lục địa bắt đầu phát hành tiền giấy được gọi là tiền tệ Lục địa, hay Continentals. Tuy nhiên, đến năm 1780, loại tiền này đã mất giá trị trầm trọng, Quốc hội đã cố gắng cải cách tiền tệ bằng cách loại bỏ các tờ tiền cũ khỏi lưu thông và phát hành tiền mới, nhưng việc này hầu như không đạt được thành công, thậm chí nó đã trở nên vô giá trị, không thể lưu hành được nữa.

Vào những năm 1790, sau khi Hiến pháp Hoa Kỳ được phê chuẩn, Continentals có thể được đổi thành trái phiếu kho bạc với lãi suất 1% mệnh giá. Ngân hàng Bắc Mỹ cũng phát hành giấy bạc có thể chuyển đổi thành vàng hoặc bạc

Từ năm 1900, Hoa Kỳ chuyển sang chế độ bản vị vàng, biến cả vàng và bạc thành đồng tiền đúc hợp pháp, đảm bảo đồng đô la có thể chuyển đổi thành vàng nguyên chất (khoảng 20.67 USD/ounce). Trong Thế chiến 1, chế độ này đã bị đình chỉ 2 lần. Khi chiến tranh bắt đầu, Hoa Kỳ phải trả những khoản nợ lớn bằng vàng cho các nước châu Âu, điều này gây ra dòng chảy vàng lớn và làm mất giá đồng đô la Mỹ so với đồng bảng Anh.

Ngày 31/7/1914, Sở Giao dịch Chứng khoán New York đóng cửa và chế độ bản vị vàng bị đình chỉ nhằm bảo vệ tỷ giá hối đoái của đồng đô la. 

II. 22 bí mật thú vị ít người biết về đồng tiền đô la Mỹ

1. $ được coi là ký hiệu của Dollar Mỹ từ năm 1785

Hoa Kỳ chính thức sử dụng ký hiệu đô la vào năm 1785. Biểu tượng này phát triển từ ký hiệu peso của người Mỹ gốc Tây Ban Nha. Từ thời thuộc địa đến thời hiện đại, Hoa Kỳ đã phát hành một số loại tiền giấy với các mục đích riêng, như nộp thuế, kiếm lãi từ khoản đầu tư hoặc mua hàng hóa.

Ký hiệu $ chính thức sử dụng từ năm 1975

2. Lý do USD được gọi là “đồng bạc xanh”

Năm 1861, để tài trợ cho Nội chiến, Quốc hội ủy quyền cho Bộ Tài chính Hoa Kỳ phát hành Giấy yêu cầu không tính lãi. Những tờ tiền này có biệt danh là “đồng bạc xanh” vì có mực xanh ở mặt sau. Tất cả tiền tệ của Mỹ được phát hành kể từ năm 1861 vẫn có giá trị và có thể quy đổi theo mệnh giá đầy đủ.

3. George Washington không có trong bản gốc

Tờ 1 đô la đấu thầu hợp pháp đầu tiên, được phát hành trong Nội chiến, không có hình tổng thống đầu tiên của nước Mỹ, George Washington. Thay vào đó, nó có sự góp mặt của Salmon P. Chase, thư ký ngân khố vào thời điểm đó.

4. Thiết kế tờ 1 USD không thay đổi kể từ năm 1963

Thiết kế của tờ 1 USD vẫn không thay đổi kể từ năm 1963. Nguyên nhân chính là tờ 1 USD ít khi bị làm giả. Ngoài việc làm hàng giả, còn có lý do pháp lý. Mục 116 của Đạo luật Dịch vụ Tài chính và Phân bổ Chính phủ chung cấm chi tiền để thiết kế lại tờ 1 đô la.

Xem thêm: 1 Đô là bằng bao nhiêu tiền Việt

5. Tờ US dollar có in chữ “Haiwaii” từng được phát hành

Vào Thế chiến II, Mỹ đã cho in tiền giấy có con dấu màu nâu và chữ “Haiwaii” để lưu hành trong hòn đảo này. Nếu quân địch chiếm được Haiwaii thì những tờ tiền này sẽ bị tuyên bố là vô giá trị.

Hoa Kỳ từng phát hành tiền đô có chữ Haiwaii

6. Đổi mới công nghệ in đồng Dollar Mỹ

Năm 1990, một sợi bảo mật và in vi mô được giới thiệu trong các tờ tiền của Cục Dự trữ Liên bang để ngăn chặn việc làm giả của máy photocopy và máy in. Các tính năng này xuất hiện lần đầu tiên trong tờ tiền 100 đô la Series 1990. Đến Series 1993, các đặc điểm này xuất hiện trên tất cả các mệnh giá ngoại trừ tờ $1 và $2.

Từ năm 1996 trở đi, đồng tiền Mỹ được thiết kế lại để kết hợp một loạt biện pháp ngăn chặn tiền giả mới.

7. Vợ của George Washington được in trên tờ 1 $ năm 1886

Martha, vợ của Tổng thống George Washington xuất hiện trên tờ Siliver Certificate năm 1886.

8. Người phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên có chữ ký trên tờ USD

Azie Taylor Morton là người phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên có chữ ký trên tờ giấy bạc của Cục Dự trữ Liên bang. Morton là Thủ quỹ thứ 36 của Hoa Kỳ.

Hình ảnh Azie Taylor Morton

9. Ý nghĩa biểu tượng trên tờ 1 USD

Tờ tiền mệnh giá 1 đô la của Cục Dự trữ Liên bang có mặt trước và mặt sau của Con dấu lớn của Hoa Kỳ. Con dấu có niên đại năm 1782. Mặt sau của nó mô tả Con mắt của Thượng đế và một kim tự tháp chưa hoàn thiện tượng trưng cho sức mạnh và sự trường tồn của quốc gia. Mặt trước của Con dấu có hình một con đại bàng mang khiên và đang ôm chặt cả cành ô liu và những mũi tên trong móng vuốt của nó.

Dưới chân kim tự tháp ở mặt sau của mỗi tờ đô la là các chữ số La Mã MDCCLXXVI. đô la biểu tượng của năm 1776, là ngày Tuyên ngôn Độc lập.

Mặt sau tờ tiền giấy mệnh giá 1 USD của Cục dự trữ Liên bang

10. Ước tính tuổi thọ của tiền đô Mỹ theo các mệnh giá

Khi tiền tệ được gửi tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang, chất lượng của từng tờ tiền được đánh giá bằng thiết bị xử lý tinh vi. Những tờ tiền đáp ứng tiêu chí chất lượng nghiêm ngặt của chúng tôi - tức là vẫn ở tình trạng tốt - sẽ tiếp tục được lưu hành, trong khi những tờ tiền không đáp ứng được sẽ bị đưa ra khỏi lưu hành và tiêu hủy. Quá trình này xác định tuổi thọ của tờ tiền Dự trữ Liên bang.

Thời hạn sử dụng của các tờ tiền của Cục Dự trữ Liên bang thay đổi tùy theo mệnh giá và phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm cả cách công chúng sử dụng mệnh giá đó. Ví dụ: các mệnh giá lớn hơn như tờ 100 đô la thường được sử dụng làm vật lưu trữ giá trị, điều đó có nghĩa là chúng được chuyển giữa những người dùng ít thường xuyên hơn so với các tờ tiền có mệnh giá thấp hơn như tờ 5 đô la, thường được sử dụng cho các giao dịch

11. Số lượng các tờ tiền USD đang lưu hành

Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, năm 2018, có 12,4 tỷ tờ 1 USD được lưu hành. Đáng ngạc nhiên là có nhiều tờ 100 đô la hơn tờ 1 đô la được lưu hành trên khắp đất nước. Đây là một sự cố lưu thông:

• 13,4 tỷ tờ 100 USD
• 1,8 tỷ tờ 50 USD
• 9,4 tỷ tờ 20 USD
• 2 tỷ tờ 10 USD
• 3,1 tỷ tờ 5 USD
• 1,3 tỷ tờ 2 USD
• 12,4 tỷ tờ 1 USD

12. Mất 10 năm học nghề để trở thành thợ khắc tiền giấy

Để trở thành thợ khắc tiền giấy, bạn sẽ mất 10 năm để học nghề. Các thiết kế tiền giấy mới bao gồm chân dung của một chính khách nổi tiếng người Mỹ và những hình ảnh phản ánh các khía cạnh lịch sử của đất nước cũng như các tính năng chống tiền giả mới nhất. Mọi thiết kế tiền giấy sẽ phải được Bộ trưởng Tài chính phê duyệt cuối cùng.

13. Thành phần cầu tạo nên đồng USD

Tiền giấy đô la Mỹ không hoàn toàn được làm bằng giấy, nó có thành phần 75% từ bông và 25% vải lanh.

14. Chi phí để sản xuất ra tờ đô la

Theo Cục Dự trữ Liên bang, tờ 1 đô la là loại tiền sản xuất ít tốn kém nhất, chỉ tốn 5,6 xu mỗi tờ tiền - tương đương chi phí để sản xuất tờ 2 đô la. Tờ 100 USD đắt nhất với giá 13,2 xu mỗi tờ.

15. Trọng lượng của các tờ tiền đô Mỹ

Các tờ tiền sẽ có trong lượng như sau:

16. Tờ đô la Mỹ mệnh giá lớn nhất

Năm 1934, Hoa Kỳ phát hành tiền giấy mệnh giá 100.000 USD với chân dung Tổng thống Woodrow Wilson ở mặt trước. Đây là tờ tiền có mệnh giá lớn nhất trong lịch sử tiền tệ của Mỹ. Tuy nhiên, từ năm 1969, Bộ Tài chính đã ngừng phát hành tờ tiền mệnh giá lớn nhưng vẫn cho phép lưu thông.

Tiền giấy USD có mệnh giá lớn nhất trong lịch sử

17. Hầu hết tiền giấy đều có dấu vết ma túy

Vi trùng không phải là thứ duy nhất tồn tại trên đồng USD. CNN đưa tin vào năm 2017 rằng gần 80% tờ đô la có dấu vết của cocaine. Ngoài cocaine, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy dấu vết của nhiều loại ma túy khác, từ methamphetamine đến heroin.

18. Những đồng đô la cỡ nhỏ ra đời

Vào thập niên 1920, những đồng đô la Mỹ có kích cỡ chỉ 6,14 x 2,61 inch được phát hành, đặc trưng bởi một con dấu kho bạc màu xanh ở mặt trước, có khả năng làm giảm chi phí sản xuất.

19. Ký hiệu cho biết Ngân hàng Dự trữ Liên bang nào đã phát hành nó

Trên tờ đô la của bạn có những dãy số gồm hai chữ cái và tám con số. Chữ cái đầu tiên - nằm giữa A và L - cho biết ngân hàng nào phát hành hóa đơn. Các chữ cái viết tắt của:

• A = Boston
• B = New York
• C = Philadelphia
• D = Cleveland
• E = Richmond, Virginia
• F = Atlanta
• G = Chicago
• H = Thánh Louis
• Tôi = Minneapolis
• J = Thành phố Kansas, Missouri
• K = Dallas
• L = San Francisco

20. Phá hoại tiền có thể bị phạt tù

Khi bạn cắt xén, cắt, làm biến dạng, đục lỗ hoặc làm xấu mặt một tờ tiền của Cục Dự trữ Liên bang với mục đích làm cho nó không còn phù hợp để được phát hành lại, bạn vừa  phạm tội . Bạn có thể bị phạt tiền hoặc phạt tù tới sáu tháng, hoặc cả hai.

Cục Dự trữ liên Bang Hoa Kỳ - FED

21. 20 quốc gia và vùng lãnh thổ dùng USD như nội tệ

Ngoài Hoa Kỳ, có 19 quốc gia và vùng lãnh thổ khác hiện đang lưu hành đô la Mỹ như đồng nội tệ, đô la: Argentina, Ecuador, El Salvador, Cộng hòa Palau, Panama, Zimbabwe, Puerto Rico, Liên bang Micronesia, Quần đảo Marshall, Guam, Quần đảo Virgin thuộc Mỹ, Quần đảo Virgin thuộc Anh,, Samoa, Turks và Caicos, Sint Eustatius, British Indian Ocean Territory và Saba (khu tự trị của Hà Lan), Bonaire (đặc khu của Hà Lan).

22. USD được tạo ra từ “không khí”

Năm 1913, Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson đã ký "Đạo luật Nelson Aldrich" tước bỏ chức năng in tiền giấy của Chính phủ Mỹ và trao quyền lực này vào tay FED - Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ.

Năm 1971, Tổng thống Nixon bãi bỏ Bản vị vàng khỏi đồng đô la, cho phép giá trị đồng USD thả nổi trên thị trường. Điều này đã khiến USD mất tới 94% giá trị nhưng đổi lại, Mỹ có thể in tiền đô la để chi tiêu, trả nợ. Đồng đô la lúc này không thể hoàn đổi thành vàng hay tài sản khác mà chỉ có tác dụng ghi nợ và người cầm tiền là “chủ nợ”

Cơ quan phát hành USD của Hoa Kỳ

Chính phủ Mỹ khi cần tiền để chi tiêu sẽ phải đem thế chấp công trái để vay đô la từ FED và thanh toán lợi tức từ số công trái đó. Khi nhu cầu tiền tệ tăng cao, chính phủ phải thế chấp càng nhiều công trái và số tiền lãi sẽ ngày càng phình to - tiền lãi này được lấy từ tiền đóng thuế của người dân Mỹ trong tương lai.

FED càng in nhiều tiền thì Chính phủ càng phải trả lãi nhiều, tiền thuế lại đè nặng lên vai người dân. Từ chỗ không có gì trong tay, FED đã thu được khoản tiền lãi khổng lồ từ Chính phủ Mỹ.

Trên đây, TOPI đã thông tin đến bạn lịch sử ra đời đồng đô la Mỹ và những bí mật thú vị xung quanh loại tiền tệ này. Bạn còn biết những bí mật nào về đồng bạc xanh này, hãy chia sẻ cho chúng tôi biết nhé!