Cash Flow là chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả tài chính và khả năng vận hành của doanh nghiệp. Nắm được cách tính Cash Flow, chủ doanh nghiệp và nhà đầu tư sẽ biết công ty đang làm ăn có lãi hay không, có nên đầu tư vào hay không.
Giải thích khái niệm Cash Flow - Dòng tiền
Cash Flow (Dòng tiền) là một khái niệm quan trọng trong tài chính và kế toán, phản ánh sự di chuyển của tiền mặt (hoặc các khoản tương đương tiền mặt) vào và ra khỏi một doanh nghiệp, cá nhân hoặc dự án trong một khoảng thời gian nhất định.
Dòng tiền được sử dụng để đánh giá khả năng tạo ra tiền mặt, quản lý chi tiêu và đảm bảo khả năng thanh toán các nghĩa vụ tài chính. Nếu dòng tiền vào của công ty vượt quá dòng tiền ra, dòng tiền ròng của công ty là dương. Nếu dòng tiền ra vượt quá dòng tiền vào, dòng tiền ròng là âm.
Cash Flow là thuật ngữ chỉ dòng tiền của doanh nghiệp
Theo dõi dòng tiền không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt các khoản thu chi mà còn là thước đo quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động. Chủ doanh nghiệp cần biết dòng tiền có được sử dụng hợp lý hay không, có giúp tối ưu vốn đầu tư và gia tăng lợi nhuận hay không. Một doanh nghiệp có dòng tiền ổn định, dương liên tục sẽ có khả năng mở rộng và phát triển bền vững.
Đối với nhà đầu tư, dòng tiền chính là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có dòng tiền mạnh, ổn định sẽ chứng tỏ khả năng kinh doanh tốt, ít rủi ro và hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư. Ngược lại, dòng tiền âm kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo về vấn đề tài chính, ngay cả khi doanh nghiệp có lợi nhuận trên báo cáo. Vì vậy, việc theo dõi và quản lý dòng tiền hiệu quả không chỉ giúp doanh nghiệp vận hành tốt mà còn tạo niềm tin vững chắc cho các nhà đầu tư.
Giải thích một số thuật ngữ liên quan tới Cash Flow
Free Cash Flow - Dòng tiền tự do
Free Cash Flow (FCF) hay còn gọi là dòng tiền tự do thể hiện một số tiền mà công ty có được sau khi đã tính đến dòng tiền ra để hỗ trợ hoạt động và duy trì các tài sản vốn của mình. Nói cách khác Free Cash Flow là số tiền mà công ty có sẵn sàng để trả nợ cho các chủ nợ hoặc trả cổ tức và lãi cho các nhà đầu tư. Đó là số tiền công ty có sẵn và có thể sử dụng để thanh toán các khoản nợ hoặc nghĩa vụ.
Net Cash Flow - Dòng tiền ròng
Dòng tiền ròng (NCF) là sự chênh lệch giữa số tiền thu vào và số tiền chi ra khỏi một công ty trong một khoảng thời gian xác định. Đây là một chỉ số quan trọng về tính hình tài chính và tính thanh khoản của công ty, cho biết lượng tiền mặt được tạo ra hay sử dụng trong thời gian đó.
Cash Flow Statement - Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Cash Flow Statemen là một tài liệu tài chính quan trọng thể hiện dòng tiền ra và dòng tiền vào của một doanh nghiệp trong một thời gian cụ thể. Đây là một trong 3 báo cáo quan trọng gồm Báo cáo thu nhập, Bảng cân đối kế toán, và báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ giúp các bên liên quan hiểu cách một công ty tạo ra và sử dụng tiền mặt của mình, cung cấp thông tin chi tiết về tính thanh khoản, khả năng thanh toán và tình hình tài chính tổng thể của công ty.
Chỉ số Cash Flow phản ánh “sức khỏe tài chính” của doanh nghiệp
Phân loại Cash Flow trong lĩnh vực tài chính
Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh - CFO
Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (CFO) mô tả dòng tiền liên quan trực tiếp đến sản xuất và bán hàng hóa từ các hoạt động kinh doanh thông thường. Còn được gọi là dòng tiền hoạt động hoặc OCF , cũng như tiền mặt ròng từ các hoạt động kinh doanh, CFO cho biết công ty có đủ tiền để thanh toán các hóa đơn hoặc chi phí hoạt động hay không .
Nó được tính bằng cách lấy tiền mặt thu được từ doanh số bán hàng và trừ đi các chi phí hoạt động đã trả bằng tiền mặt trong kỳ.
Dòng tiền từ đầu tư - CFI
Dòng tiền từ hoạt động đầu tư (CFI) hoặc dòng tiền đầu tư báo cáo số tiền mặt đã được tạo ra hoặc chi tiêu từ các hoạt động liên quan đến đầu tư khác nhau trong một khoảng thời gian cụ thể. Hoạt động đầu tư bao gồm đầu tư vào chứng khoán, mua tài sản đầu cơ hoặc bán chứng khoán hoặc tài sản.
Dòng tiền âm từ hoạt động đầu tư có thể là do công ty đầu tư một lượng tiền mặt đáng kể, chẳng hạn như nghiên cứu và phát triển (R&D) , và không phải lúc nào cũng là dấu hiệu cảnh báo.
Dòng tiền từ hoạt động tài chính - CFF
Dòng tiền từ hoạt động tài chính (CFF) cho thấy dòng tiền ròng được sử dụng để tài trợ cho công ty và vốn của công ty. CFF cũng thường được gọi là dòng tiền tài chính . Hoạt động tài chính bao gồm các giao dịch liên quan đến việc phát hành nợ hoặc vốn chủ sở hữu và trả cổ tức.
Dòng tiền từ hoạt động tài chính cung cấp cho các nhà đầu tư cái nhìn sâu sắc về sức mạnh tài chính của công ty và mức độ quản lý cơ cấu vốn của công ty.
Doanh nghiệp có dòng tiền tốt sẽ thu hút các nhà đầu tư
Cách tính Cash Flow
Công thức dòng tiền ròng
Để tính dòng tiền ròng, chỉ cần trừ tổng dòng tiền ra cho tổng dòng tiền vào.
Dòng tiền ròng = Tổng dòng tiền vào – Tổng dòng tiền ra
Thường xuyên tính toán dòng tiền ròng có thể đảm bảo bạn không gặp phải bất kỳ vấn đề nào về dòng tiền và duy trì bức tranh chính xác về tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Cách tính dòng tiền hoạt động kinh doanh
Công thức:
Dòng tiền hoạt động = Thu nhập ròng + Chi phí không phải tiền mặt – Thay đổi trong vốn lưu động
Dòng tiền hoạt động kinh doanh cho thấy khả năng tạo ra tiền mặt từ hoạt động kinh doanh thông thường của công ty.
Cách tính dòng tiền từ hoạt động tài chính
Công thức:
Dòng tiền tài trợ = Dòng tiền vào từ việc phát hành vốn chủ sở hữu hoặc nợ - (Cổ tức đã trả + Mua lại nợ và vốn chủ sở hữu)
Chỉ số này thể hiện dòng tiền ròng giữa công ty và chủ sở hữu, chủ nợ và nhà đầu tư, phản ánh sự kết hợp tài chính của công ty.
Cách tính dòng tiền từ hoạt động đầu tư
Công thức:
CFI = Mua/Bán Tài sản và Thiết bị + Mua/Bán Doanh nghiệp Khác + Mua/Bán Chứng khoán Có thể Bán được
Dòng tiền từ hoạt động đầu tư cho thấy vào hoặc ra từ các khoản chi tiêu vốn, sáp nhập, mua lại và mua/bán chứng khoán có thể bán được.
Tìm hiểu: Chứng khoán nợ là gì
Cách tính dòng tiền tự do
Công thức:
Dòng tiền tự do = Thu nhập ròng + Chi phí không phải tiền mặt - Thay đổi vốn lưu động - Chi phí vốn
Đây chính là tiền mặt còn lại sau khi doanh nghiệp đã hoàn thành mọi nghĩa vụ của mình. Điều này rất cần thiết để lập kế hoạch chi tiêu trong tương lai vì nó cho thấy doanh nghiệp có bao nhiêu tiền mặt để sử dụng.
Các kỹ thuật dự báo dòng tiền cơ bản
Dự báo dòng tiền là một phần quan trọng trong quản lý tài chính, giúp doanh nghiệp hoặc cá nhân xác định dòng tiền vào và ra trong tương lai. Có nhiều phương pháp khác nhau để dự báo dòng tiền, tùy vào mục đích và mức độ phức tạp.
Dự báo dòng tiền giúp doanh nghiệp chuẩn bị tài chính vững chắc
Direct Method: Kỹ thuật dự báo dòng tiền ngắn hạn
Phương pháp này thường áp dụng cho kế hoạch dòng tiền trong vòng vài tuần đến vài tháng, giúp doanh nghiệp đảm bảo thanh khoản.
Để dự báo dòng tiền ngắn hạn, có thể áp dụng phương pháp dự báo trực tiếp (Direct Method) - dự báo dựa trên các dòng tiền thực tế như thu tiền từ khách hàng, thanh toán cho nhà cung cấp, chi phí lương, thuế… Cách này phù hợp với doanh nghiệp có chu kỳ tiền mặt ngắn, như bán lẻ hoặc dịch vụ.
Ưu điểm:
- Dự báo chính xác hơn do sử dụng dữ liệu thực tế.
- Dễ áp dụng với doanh nghiệp quy mô nhỏ.
Nhược điểm: Khó áp dụng cho dự báo dài hạn.
Indirect Method: Kỹ thuật dự báo dòng tiền dài hạn
Để lập kế hoạch tài chính chiến lược, kéo dài từ 1 đến 5 năm, nên áp dụng phương pháp dự báo gián tiếp (Indirect Method). Cách này cần dựa trên báo cáo tài chính, đặc biệt là báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và bảng cân đối kế toán.
Ưu điểm:
- Dễ liên kết với các chỉ số tài chính khác.
- Phù hợp với doanh nghiệp lớn có hệ thống tài chính phức tạp.
Nhược điểm: Ít chính xác hơn do không phản ánh dòng tiền thực tế.
Quantitative Models: Dự báo dòng tiền bằng mô hình toán học
Cách này sử dụng mô hình thống kê, hồi quy hoặc AI để dự đoán dòng tiền dựa trên dữ liệu lịch sử. Một số mô hình phổ biến thường được sử dụng trong Cash Flow:
- Hồi quy tuyến tính (Linear Regression): Dự báo dựa trên xu hướng dữ liệu quá khứ.
- Mô hình ARIMA (AutoRegressive Integrated Moving Average): Phân tích chu kỳ dòng tiền.
- Machine Learning: Dùng thuật toán để phát hiện xu hướng và dự đoán chính xác hơn.
Ưu điểm:
- Tự động hóa và phân tích sâu.
- Phù hợp với doanh nghiệp có lượng dữ liệu lớn và ổn định.
- Có thể áp dụng cho các ngành có dữ liệu lịch sử phong phú.
Nhược điểm:
- Cần dữ liệu chất lượng cao.
- Đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về thống kê và phân tích dữ liệu.
Scenario-Based Forecasting: Kỹ thuật dự báo dựa trên kịch bản
Đây là phương pháp dự báo dòng tiền dựa trên các kịch bản kinh doanh khác nhau (tốt nhất, trung bình, xấu nhất), phù hợp với môi trường kinh doanh có nhiều biến động như về chính sách, chính trị.
Ưu điểm:
- Giúp doanh nghiệp chuẩn bị kế hoạch dự phòng tài chính.
- Hữu ích khi đối mặt với rủi ro kinh tế, chính trị.
Nhược điểm: Dự báo có thể không chính xác nếu kịch bản sai lệch so với thực tế.
Việc lựa chọn phương pháp nào để dự báo dòng tiền không chỉ dựa vào nhu cầu của chủ doanh nghiệp/nhà đầu tư mà còn phụ thuộc vào môi trường kinh doanh của doanh nghiệp.
Năm bước lập kế hoạch quản lý dòng tiền hiệu quả
Lập kế hoạch dòng tiền (Cash Flow Planning) là một trong những yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp duy trì thanh khoản, đảm bảo hoạt động liên tục và tránh rủi ro tài chính. Dưới đây là 5 bước quan trọng để lập kế hoạch dòng tiền hiệu quả.
Tối ưu chi phí và mở rộng thu nhập giúp chỉ số Cash Flow luôn tích cực
Bước 1: Xác định dòng tiền vào (Cash Inflows)
Doanh nghiệp cần ước tính chính xác các nguồn thu nhập trong một khoảng thời gian nhất định. Các nguồn dòng tiền vào bao gồm:
- Doanh thu bán hàng (bán sản phẩm/dịch vụ).
- Khoản thu từ công nợ khách hàng (accounts receivable).
- Tiền đầu tư hoặc tài trợ (vốn góp từ nhà đầu tư, khoản vay ngân hàng).
- Thu nhập từ hoạt động khác (bán tài sản, lãi tiền gửi, cổ tức nhận được).
Cách thực hiện:
- Xem xét hợp đồng, đơn đặt hàng, lịch thanh toán từ khách hàng.
- Dự báo mức tăng trưởng doanh thu dựa trên dữ liệu lịch sử.
Bước 2: Xác định dòng tiền ra (Cash Outflows)
Xác định tất cả các khoản chi phí doanh nghiệp phải thanh toán trong kỳ, bao gồm:
- Chi phí hoạt động (tiền lương, thuê mặt bằng, điện nước, tiếp thị, bảo hiểm...).
- Chi phí mua nguyên vật liệu, hàng hóa.
- Khoản thanh toán nợ vay (gốc + lãi).
- Thuế và các khoản phí khác.
Cách thực hiện:
- Kiểm tra báo cáo chi phí trong quá khứ.
- Phân loại chi phí cố định và biến đổi để dễ kiểm soát.
Bước 3: Tính toán dòng tiền ròng (Net Cash Flow)
Sau khi xác định dòng tiền vào và dòng tiền ra, doanh nghiệp tính toán dòng tiền ròng để đánh giá tình hình tài chính. Công thức tính dòng tiền, mời các bạn xem ở phần trên.
Dòng tiền ròng dương cho thấy doanh nghiệp có khả năng thanh toán tốt, tài chính ổn định. Ngược lại, dòng tiền ròng âm là dấu hiệu rủi ro tài chính, có thể dẫn đến thiếu hụt tiền mặt.
Bước 4: Phân tích và điều chỉnh kế hoạch dòng tiền
Doanh nghiệp cần phân tích dữ liệu để tìm ra nguyên nhân thâm hụt dòng tiền (nếu có) và điều chỉnh kế hoạch hợp lý, chẳng hạn như:
- Đẩy nhanh thu tiền từ khách hàng (rút ngắn thời gian thanh toán).
- Giảm chi phí không cần thiết.
- Đàm phán kéo dài thời gian thanh toán với nhà cung cấp.
- Tìm nguồn vốn bổ sung khi cần thiết (vay vốn, phát hành cổ phiếu).
Bước 5: Giám sát và cập nhật kế hoạch thường xuyên
Dòng tiền của doanh nghiệp thay đổi liên tục, vì vậy cần theo dõi và cập nhật kế hoạch định kỳ.
Cách thực hiện:
- Sử dụng phần mềm quản lý dòng tiền (Excel, QuickBooks, Xero…).
- So sánh dòng tiền thực tế với dự báo để điều chỉnh kịp thời.
- Lập báo cáo dòng tiền hàng tuần/tháng/quý để đánh giá hiệu quả.
5 cách cải thiện Cash Flow cho doanh nghiệp
Cash Flow âm cho thấy dòng tiền bị thiếu hụt, doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thanh toán chi phí hoạt động và mở rộng kinh doanh. Dưới đây là 5 cách hiệu quả giúp doanh nghiệp cải thiện dòng tiền.
Quản lý tốt công nợ và hàng tồn kho để dòng tiền luôn ổn định
Đẩy nhanh thu tiền từ khách hàng
Một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp gặp vấn đề về dòng tiền là thời gian thu hồi công nợ quá lâu. Để cải thiện điều này, doanh nghiệp có thể: Đưa ra chính sách chiết khấu thanh toán sớm để khuyến khích khách hàng trả nhanh, yêu cầu đặt cọc trước đối với đơn hàng lớn, áp dụng công nghệ thanh toán trực tuyến để rút ngắn thời gian giao dịch.
Cắt giảm những chi phí không cần thiết
Cắt giảm chi phí giúp doanh nghiệp tối ưu dòng tiền mà không ảnh hưởng đến hoạt động cốt lõi. Để giảm chi phí, doanh nghiệp có thể đàm phán với nhà cung cấp để có mức giá tốt hơn hoặc kéo dài thời gian thanh toán, đồng thời xem xét chuyển đổi chi phí cố định thành chi phí biến đổi (thuê ngoài dịch vụ thay vì thuê nhân viên toàn thời gian), giảm những hình thức quảng cáo kém hiệu quả, chuyển sang văn phòng không gian nhỏ hơn hoặc làm việc từ xa, dùng AI chatbot để trả lời thắc mắc của khách hàng…
Quản lý hàng tồn kho hiệu quả
Hàng tồn kho chiếm một phần lớn dòng tiền của doanh nghiệp. Quản lý hàng hóa không hiệu quả có thể dẫn đến tồn đọng vốn. Nếu gặp vấn đề về Cash Flow, doanh nghiệp có thể xem xét thanh lý hàng tồn kho để thu hồi vốn, đàm phán với nhà cung cấp để mua hàng theo nhu cầu thực tế thay vì nhập số lượng lớn…
Tăng cường nguồn thu nhập và đa dạng hóa dòng tiền
Không chỉ dựa vào một nguồn doanh thu duy nhất, doanh nghiệp cần mở rộng các kênh thu nhập, chẳng hạn như tìm kiếm thị trường mới hoặc bổ sung thêm sản phẩm mới, tận dụng tài sản có sẵn để tạo doanh thu (nhượng quyền thương hiệu, cho thuê thiết bị…), hợp tác với doanh nghiệp khác để bán chéo sản phẩm.
Tận dụng nguồn tài trợ và vay vốn thông minh
Nếu doanh nghiệp cần thêm dòng tiền, có thể cân nhắc các giải pháp tài trợ hợp lý để không gây áp lực tài chính, như:
- Sử dụng tín dụng thương mại để kéo dài thời gian thanh toán cho nhà cung cấp.
- Cân nhắc vay vốn ngắn hạn khi cần tài chính gấp (với lãi suất hợp lý).
- Huy động vốn từ nhà đầu tư hoặc quỹ tài trợ thay vì chỉ dựa vào vay ngân hàng.
- Xem xét hợp tác hoặc liên doanh để chia sẻ chi phí kinh doanh.
Dù bạn là chủ doanh nghiệp hay nhà đầu tư, việc hiểu về Cash Flow là gì và kỹ thuật dự báo dòng tiền sẽ giúp bạn nắm rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp, từ đó có chiến lược cải thiện dòng tiền cũng như phương hướng đầu tư. Hãy theo dõi TOPI để biết thêm nhiều thông tin về đầu tư và quản lý tài chính cá nhân nhé!
