Rất nhiều người bị nhầm GNP và GDP là một. Nhưng đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Vậy GNP là gì, cách tính như thế nào và phân biệt với GDP ra sao?
1. GNP là gì?
GNP - viết tắt của Gross National Product, dịch nghĩa: tổng sản phẩm quốc gia hay tổng sản lượng quốc gia, là tổng giá trị tính bằng tiền của toàn bộ sản phẩm và dịch vụ cuối cùng mà công dân của một quốc gia làm ra trong một năm tài chính (thường là năm dương lịch), tính cả trong nước và ngoài nước.
Ví dụ: A là công dân Việt Nam nhưng có mở công ty tại Trung QUốc thì lợi nhuận sau thuế của công ty đó sẽ tính vào GNP của Việt Nam. Các nhân viên có quốc tịch Việt Nam làm tại công ty này cũng sẽ được tính luôn.
Chỉ số GNP sẽ được các cơ quan Chính phủ tính toán rồi công bố theo chu kỳ quý hoặc năm.
Tìm hiểu về chỉ số GNP trong nền kinh tế
Sản phẩm, dịch vụ cuối cùng được tính trong GNP là thành phẩm cuối cùng bán ra cho người tiêu dùng chứ không phải sản phẩm trung gian nằm trong khẩu sản xuất ra thành phẩm cuối cùng.
2. Công thức tính GNP chính xác
Có khá nhiều cách để tính GNP nhưng thông thường người ta tính theo quan điểm chi tiêu của xã hội, tức là chi tiêu của mỗi cá nhân, tổ chức, các tài sản nước ngoài, cán cân xuất nhập và thu nhập quốc nội.
Công thức tính GNP cụ thể như sau:
GNP = C + I + G + NR + (X - M)
Trong đó:
C là chi phí tiêu dùng cá nhân hoặc tổng hợp theo hộ gia đình (tiếng Anh: Personal Consumption Expenditures);
I là tổng đầu tư cá nhân quốc nội, gồm toàn bộ các doanh nghiệp đầu tư trên lãnh thổ quốc gia đó (Personal Consumption Expenditures);
G là chi phí tiêu dùng của Chính phủ (Government Spending);
X là kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (Export Turnover);
M là kim ngạch nhập khẩu của hàng hóa dịch vụ (Import Turnover);
NR là thu nhập ròng từ hàng hóa, dịch vụ được đầu tư ở nước ngoài (Net).
Công thức tính GNP nhanh và chính xác nhất
3. Phân loại GNP
GNP được chia thành 02 loại: GNP danh nghĩa (GNPn) và GNP thực tế (GNPr).
GNP danh nghĩa là chỉ số đo lường tổng sản phẩm và dịch vụ quốc dân sản xuất ra trong một thời kỳ, được tính theo mức giá cả hiện hành trên thị trường. Chỉ số này thường dùng trong nghiên cứu mối quan hệ tài chính - ngân hàng.
GNP thực tế là chỉ số đo lường tổng sản phẩm và dịch vụ quốc dân sản xuất ra trong một thời kỳ, được tính theo một mức giá cố định của năm được chọn làm mốc, do vậy, chỉ số này hay sử dụng để phân tích về tốc độ tăng trưởng kinh tế của một đất nước.
2 loại GNP phổ biến trong đo lường
4. Phân biệt GNP và GDP
GNP và GDP có mối quan hệ vô cùng mật thiết với nhau vì chúng đều đóng vai trò phản ánh sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế một quốc gia.
|
Tiêu chí |
GNP |
GDP |
|
Khái niệm |
Tổng giá trị của toàn bộ sản phẩm và dịch vụ cuối cùng mà công dân một nước làm ra trong một năm tài chính |
Tổng giá trị của toàn bộ sản phẩm và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một lãnh thổ trong một quý hoặc một năm tài chính |
|
Bản chất |
Công dân của quốc gia đó tạo ra sản phẩm ở đâu thì đều được tính vào GNP dù là nguồn thu từ ngoài lãnh thổ |
Toàn bộ các thành phần kinh tế tạo ra sản phẩm hoạt động trong lãnh thổ đó, tính cả công dân nước ngoài hay công dân của đất nước đó nhưng làm việc tại nước ngoài. |
|
Thể hiện |
Mức sống và quy mô thu nhập của công dân trong quốc gia đó |
Thể hiện rõ ràng sự biến động của giá trị hàng hóa và dịch vụ theo thời gian |
|
Công thức |
GNP = C + I + G + NR + (X - M) |
GDP = C + I + G + NX |
|
Áp dụng |
Ngân hàng thế giới áp dụng |
Các quốc gia áp dụng |
5. Vai trò của chỉ số GNP trong đầu tư
Trong nền kinh tế vĩ mô của một quốc gia, chỉ số GNP sẽ phản ánh:
Mức sống và quy mô thu nhập của công dân trong quốc gia đó trong một khoảng thời gian nhất định, chẳng hạn: tình hình gia tăng thu nhập, cải thiện mức sống ra sao;
Sự phát triển về kinh tế của một đất nước, vì GNP tính tổng giá trị bằng tiền của toàn bộ các sản phẩm và dịch vụ cuối cùng của công dân đã làm ra, cho nên, dùng GNP có thể xem xét được tình hình “sức khỏe kinh tế” của quốc gia đó;
Mức thu nhập bình quân đầu người so với tốc độ tăng dân số như thế nào. Mức thu nhập bình quân đầu người bằng GNP trừ đi quỹ khấu hao rồi chia cho dân số. Thông thường, nếu mức thu nhập bình quân đầu người giảm thì tức là tốc độ tăng GNP đang nhỏ hơn tốc độ tăng dân số.
Chức năng quan trọng của chỉ số GNP trong đầu tư
6. Những hạn chế của GNP
Đối với những start-up (người mới khởi nghiệp), kết quả sản xuất của một người mang hai quốc tịch có thể được cả hai quốc gia tính vào GNP.
Mặt hạn chế mà chúng ta cần quan tâm khi tìm hiểu và sử dụng GNP
Sử dụng GNP để so sánh nền kinh tế giữa các quốc gia sẽ khó khăn hơn vì hiện nay có khá nhiều doanh nghiệp hoạt động trên quy mô toàn cầu. Vì thế, nhiều quốc gia sử dụng chỉ số GDP sẽ dễ tính ra giá trị kinh tế hơn.
Những sản phẩm được sản xuất và bán trong nền kinh tế ngầm hay sản phẩm tự cung tự cấp cũng không được tính là một thành phẩm cuối cùng của GNP.
Cũng như GDP, GNP là một chỉ số quan trọng để đánh giá tốc độ phát triển của một quốc gia cũng như nhìn nhận lại các vấn đề tồn tại bên trong nền kinh tế.
