Sàn Upcom là gì? Những quy định giao dịch trên sàn Upcom

Sàn giao dịch chứng khoán Upcom còn được gọi là sàn “đãi” cổ phiếu vàng tiềm ẩn cho những nhà đầu tư có kiến thức tài chính, kinh nghiệm và may mắn. Mặc dù không phải là sàn giao dịch chứng khoán của những cổ phiếu đủ kiều kiện niêm yết chính thức nhưng giá trị vốn hóa và khối lượng giao dịch trên sàn Upcom không hề kém cạnh 2 sàn lớn là HOSE và HNX.

1. Sàn Upcom là gì?

Sàn chứng khoán Upcom là tên viết tắt của Unlisted Public Company Market – thị trường của những công ty đại chúng chưa niêm yết. Sàn Upcom là nơi tập hợp cổ phiếu của các công ty cổ phần hoặc trách nhiệm hữu hạn, phát hành ra công chúng mà chưa đăng ký hoặc không đủ điều kiện niêm yết trên sàn HOSE hoặc sàn HNX. Trên sàn giao dịch Upcom cũng có một số cổ phiếu đã từng niêm yết trên 2 sàn giao dịch HOSE hoặc HNX tuy nhiên bị hủy bỏ niêm yết vì một số lí do nào đó.  

Sàn giao dịch chứng khoán upcom

2. Đặc điểm của sàn Upcom

Hàng hóa được niêm yết trên sàn Upcom bao gồm có: cổ phiếu, trái phiếu chuyển đổi được các công ty đại chúng chưa niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán phát hành.  Giao dịch trên Sàn Upcom là cơ hội tiền đề để cổ phiếu của các công ty được thuận lợi niêm yết trên HOSE hay HNX sau này. Những đặc điểm của sàn Upcom mà nhà đầu tư cần lưu ý như sau:

Thời gian hoạt động của sàn Upcom:Giống với 2 sàn HOSE và HNX sàn Upcom giao dịch trong giờ hành chính từ thứ 2 đến thứ 6, nghỉ thứ 7, chủ nhật và các ngày nghỉ lễ theo quy định. Thời gian giao dịch trong ngày từ 9h – 11h30, 13h đến 15h. Thời gian nghỉ giữa phiên từ 11h30 – 13h

Hình thức khớp lệnh của sàn Upcom: Khớp lệnh liên tục và thỏa thuận

Số lượng giao dịch trên sàn Upcom: Lô giao dịch của Upcom cũng như 2 sàn Hà Nội và TP HCM tối thiểu 100 cổ phiếu/ một lần giao dịch. 

Biên độ giao động giá trên sàn Upcom: Sàn Upcom có biên độ giao động giá rất mạnh, cổ phiếu tăng giảm 15% so với giá tham chiếu trong phiên giao dịch. Trong khi biên độ giao động giá của sàn HNX và HOSE lần lượt là 10% và 7%. Riêng với cổ phiếu mới đăng ký giao dịch trong ngày giao dịch đầu tiên và cổ phiếu không phát sinh giao dịch trên 25 phiên giao dịch liên tiếp, trong ngày giao dịch trở lại thì biên độ được áp dụng trong khoảng 40% so với giá tham chiếu. 

Sàn Upcom không có quy định về biên độ giao động với trái phiếu.

Biên độ giao dịch sàn upcom lớn hơn HOSE và HNX

Không phải tự nhiên mà một sàn giao dịch trung chuyển lại xếp hạng thứ 3 trong các sàn giao dịch lớn tại Việt Nam, Sàn Upcom có những ưu điểm dưới đây:

Ưu điểm của sàn Upcom

Được quản lý và giám sát chặt chẽ bởi Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội nên nhà đầu tư tham gia sàn Upcom cũng được bảo vệ quyền lợi, đảm bảo sự minh bạch, rõ ràng thông tin, hạn chế rủi ro. 

Tham gia sàn Upcom nhà đầu tư có thể tiếp cận tới thông tin của doanh nghiệp tốt thông qua cổng thông tin của sàn Hà Nội. Sàn HNX và Upcom có mối liên kết chặt chẽ giúp cho quá trình giao dịch tập trung diễn ra nhanh chóng và dễ dàng, an toàn cho cả bên bán lẫn bên mua,

Đối với các công ty, sàn Upcom mang lại lợi ích to lớn là tạo tiền đề thuận lợi hơn cho các bước niêm yết trên sàn HOSE và HNX sau này. Bên cạnh đó, niêm yết trên sàn Upcom cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận được nhiều nhà đầu tư hơn. 

Do là sàn dành cho những cổ phiếu chưa đủ điều kiện niêm yết trên sàn chính thức nên Upcom cũng tồn tại những nhược điểm riêng.

Nhược điểm của Sàn Upcom

Sàn Upcom có tính rủi ro cao hơn so với 2 sàn HNX và HOSE vì vậy mà mức giá giao dịch trên sàn này cũng thấp hơn. Tuy nhiên, đối với nhà đầu tư có kinh nghiệm, họ luôn tìm hiểu và nghiên cứu kỹ về doanh nghiệp để lựa chọn cổ phiếu và hoàn toàn có thể kiếm được lợi nhuận cao.

Sàn Upcom luôn tồn tại một số mã cổ phiếu có tính thanh khoản thấp, hoặc các mã chứng khoán đã ngưng giao dịch. Sàn Upcom được các nhà đầu tư nhìn nhận để đầu cơ nhiều hơn là đầu tư. Nguyên nhân tới từ biên độ giao động giá mạnh.
Tiêu chuẩn của sàn Upcom thấp hơn 2 sàn HNX và HOSE.

3. Quy định giao dịch trên sàn Upcom

Sàn giao dịch Upcom có một số quy định mà nhà đầu tư cần quan tâm khi đầu tư:

Nguyên tắc khớp lệnh của sàn Upcom: Có 2 nguyên tắc khớp lệnh

Ưu tiên về thời gian: Cùng một mức giá nếu ai đặt lệnh trước thì được ưu tiên thực hiện trước. 

Ưu tiên về giá: Ở vị thế bán giá bán thấp hơn được xếp trước, nếu ở vị thế mua giá cao hơn được xếp trước. 

Giá mua/ bán sẽ thay đổi trong biên độ giao động cộng trừ 15% so với giá tham chiếu trên thị trường. Nhà đầu tư có thể đặt giá trần/ sàn hoặc sát trần/ sàn tùy vào việc đánh giá khả năng sinh lời của lần đặt lệnh.

Những quy định về giao dịch mua bán trên sàn

Đơn vị giao dịch và giá tham chiếu của sàn Upcom

Cổ phiếu trên Sàn Upcom được chia thành các lô khác nhau:

Lô chẵn: Khối lượng giao dịch là 100 cổ phiếu/ lần và bội số của 100

Lô lẻ: Khối lượng giao dịch là từ 1 đến 99 cổ phiếu.

Thông thường, rất ít nhà đầu tư thực hiện mua lẻ cổ phiếu trừ trường hợp là cổ phiếu hiếm. Vì vậy, giao dịch lô lẻ có tính thanh khoản thấp, chỉ khớp lệnh khi có người đặt lệnh mua lô lẻ, không xảy ra trường hợp lô lẻ khớp với lô chẵn. 

Quy định về thời gian giao dịch của sàn Upcom

Sàn Upcom có quy định rõ ràng về thời gian giao dịch như sau:

- Sáng: Từ 9h – 11h30

- Chiều: Từ 13h30 – 15h

Sàn không hoạt động vào thứ 7, chủ nhật hàng tuần và nghỉ lễ tết theo quy định của Luật lao động nước ta. 

Sàn Upcom giao dịch theo hình thức nào?

Hình thức thỏa thuận điện tử: Bên đại diện giao dịch sẽ nhập lệnh của các điều kiện xác định và lựa chọn lệnh phù hợp với mục đích thực hiện giao dịch. 

Hình thức thỏa thuận thông thường: Sau khi bên mua và bán đã thỏa thuận với nhau về giá và khối lượng giao dịch, Công ty chứng khoán sẽ nhập kết quả giao dịch vào hệ thống. 

4. Công thức tính giá trên sàn Upcom 

Bước giá trên sàn Upcom là mức giá tăng hoặc giảm theo từng bước, bước giá của sàn Upcom phải chia hết cho 100 VNĐ

Giá tham chiếu, giá trần và giá sàn trên sàn Upcom được tính toán theo công thức khác nhau, dưới đây là bảng quy định giá trên sàn Upcom.

Giá cổ phiếu sàn Upcom	Cách tính	Ví dụ
Giá tham chiếu	Lấy bình quân gia quyền giá các giao dịch khớp lệnh liên tục trong ngày giao dịch liền kề trước đó.  Giá bình quân gia quyền = Giá trị/ khối lượng giao dịch	Cổ phiếu X ngày 15/5/2022 có khối lượng giao dịch là 505.515 và giá trị giao dịch là 9.636.565.6, giá bình quân gia quyền được tính theo công thức: Giá bình quân gia quyền = 9.636.565 /505.515 = 17.084. Do bước giá của sàn Upcom quy định là 100 đồng nên giá bình quân gia quyền sẽ làm tròn thành 17.100 VNĐ/ cổ phiếu
Giá trần	Giá trần = Giá tham chiếu x (100% + Biên độ giao động)	Giá trần của cổ phiếu X = 17.100 VNĐ x (100% + 15%)= 19.665
Giá sàn	Giá sàn = Giá tham chiếu x (100% - Biên độ giao động)	Giá sàn của cổ phiếu X = 17.100 VNĐ x (100% - 15%)= 14.535

5. Điều kiện lên sàn Upcom

Để được niêm yết cổ phiếu lên sàn Upcom, doanh nghiệp phải đáp ứng các yêu cầu sau:

- Vốn điều lệ: Công ty có trên 10 tỷ đồng vốn điều lệ với giá trị đúng trên sổ kế toán.

- Trong 5 năm trước khi chào bán cổ phiếu ra đại chúng phải có lợi nhuận, không có lỗ lũy kế tính đến thời điểm đăng ký chào bán.

- Quá trình niêm yết trên sàn Upcom, kế hoạch sử dụng vốn phải được thông qua bởi tất cả cổ đông. 

- Theo quy định mới, cổ phiếu của công ty phải được chào bán trên sàn Upcom trong 2 năm. 

Những điều kiện để được niêm yết trên sàn Upcom

6. Các nhóm cổ phiếu trên sàn Upcom

Cổ phiếu niêm yết trên sàn Upcom được chia làm 3 nhóm theo giá trị vốn hóa:

- Upcom Large: Nhóm cổ phiếu Upcom có vốn hóa lớn.

- Upcom Medium: Nhóm cổ phiếu có vốn hóa trung bình

- Upcom Small: Nhóm cổ phiếu có vốn hóa nhỏ. 

Các nhà đầu tư có kinh nghiệm thường đưa ra lời khuyên quan tâm tới các cổ phiếu thuộc Upcom Large bởi nhóm này có thanh khoản tốt giúp giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư.

Giới đầu tư vẫn thường trao đổi với nhau nhiều về thông tin của các mã cổ phiếu chất lượng có giá trị cao trên sàn Upcom:

7. Chỉ số Upcom premium

Tương tự các sàn giao dịch chứng khoán khác, sàn chứng khoán Upcom cũng có 1 chỉ số đặc thù của mình. Upcom premium là chỉ số giá của tất cả các cổ phiếu được lựa chọn vào bảng Upcom premium, được tính toán dựa vào giá trị vốn hóa thị trường có điều chỉnh tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng.

Theo quy định của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, tiêu chuẩn để được lựa chọn vào rổ chỉ số Upcom premium như sau:

Tiêu chuẩn định lượng: Vốn điều lệ của tổ chức đăng ký giao dịch từ 120 tỷ đồng trở lên, hoạt động kinh doanh của năm liền trước có lãi, không có lỗ lũy kế; hoặc có vốn điều lệ từ 30 tỷ đồng, tỷ lệ lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu nằm liền trước là 5% không có lỗ lũy kế. Tiêu chí này được xem xét trong báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất.

Tiêu chuẩn định tính: Các tổ chức đăng ký giao dịch được lựa chọn phải báo cáo cho HNX việc công bố thông tin báo cáo tài chính năm đã được kiểm toán, báo cáo tài chính bán niên đã được soát xét (nếu có) của năm tài chính gần nhất theo thời hạn quy định.

Ngoài ra, các tổ chức đăng ký giao dịch có chứng khoán đủ điều kiện giao dịch ký quỹ theo Quy chế của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng được coi là 1 tiêu chuẩn được lựa chọn vào bảng Upcom premium.

Những chỉ số trên sàn Upcom quan trọng

8. Có nên mua cổ phiếu của sàn Upcom?

Trên thực tế, sàn Upcom được xem là ẩn chứa nhiều rủi ro hơn sàn chính thức bởi ngoài những cổ phiếu không thanh khoản thì biến động thị trường cũng cao hơn. 

Sàn Upcom ra đời là sân chơi của các cổ phiếu dự bị, Cổ phiếu từ sàn Upcom có thể lột xác để nâng cấp lên một trong 2 sàn có đẳng cấp hơn là HOSE và HNX. Vì vậy, đối với nhiều nhà đầu tư và thậm chí là các quỹ đầu tư thì đây là một mỏ đãi cổ phiếu vàng đặc biệt là các nhà đầu tư có vốn nhỏ. 

Tuy nhiên, TOPI xin nhắc nhở các nhà đầu tư nên có một chiến lược thận trọng, đặt tính an toàn chắc chắn lên hàng đầu. Trước khi quyết định xuống tiền giao dịch cổ phiếu ở sàn Upcom, nhà đầu tư hãy cân nhắc các yếu tố:

- Ưu tiên các doanh nghiệp có vốn hóa lớn, thông tin công khai, minh bạch, rõ ràng.

- Doanh nghiệp có câu chuyện, chất lượng cao giá cả hợp lý.

- Lựa chọn điểm mua vào phù hợp

- Tránh những cổ phiếu không hiểu rõ hoặc không có thông tin.

- Tuân thủ phương án phòng ngừa rủi ro, điểm cắt lỗ.

Thông qua những thông tin đề cập trong bài, TOPI hy vọng góp phần giúp nhà đầu tư có cái nhìn chính xác, khách quan về sàn chứng khoán Upcom – một trong 3 sàn giao dịch nổi bật hiện nay. Chúc các bạn may mắn.