Ngày 14/6/2025, Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 (hiệu lực chính thức kể từ ngày 1/1/2026). Luật quy định rõ khái niệm tài sản số, tài sản mã hoá, phân loại tài sản ảo và nội dung quản lý tài sản số, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư crypto.
Khái niệm tiền mã hoá, tiền số
Tiền mã hoá (cryptocurrencies) là một dạng tài sản số được mã hoá và phát hành nhằm phục vụ mục đích trao đổi ngang hàng hoặc thanh toán trực tuyến. Theo Ngân hàng Trung ương Châu Âu, đây là loại tài sản không do ngân hàng trung ương hoặc tổ chức tài chính chính thống phát hành, nhưng có thể được sử dụng như một phương tiện thanh toán trong một số hệ sinh thái kỹ thuật số. Các loại tiền mã hoá phổ biến hiện nay có thể kể đến như Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) hay Ripple (XRP).
Chưa có quy định pháp lý thống nhất về tài sản số trên toàn cầu
Dù chưa có một định nghĩa pháp lý thống nhất trên toàn cầu, tiền mã hoá nói riêng và tài sản số nói chung đang ngày càng được quan tâm nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Cùng với đó, nhiều mô hình huy động vốn mới đã xuất hiện, điển hình là ICO (Initial Coin Offering) – hình thức phát hành tiền mã hoá để gọi vốn từ cộng đồng.
Thực tiễn này đặt ra thách thức không nhỏ cho các cơ quan quản lý. Dù còn nhiều tranh cãi và khác biệt về quan điểm, việc nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý phù hợp cho lĩnh vực tài sản số là điều tất yếu, nhằm đảm bảo tính minh bạch, ổn định và an toàn cho thị trường tài chính số trong tương lai.
Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 - hiệu lực từ ngày 1/1/2026
Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) bùng nổ mạnh mẽ, công nghệ số trở thành yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đổi mới sáng tạo toàn cầu.
Việt Nam đã có luật về tài sản số
Tại Việt Nam, tốc độ ứng dụng công nghệ ngày càng gia tăng, đặc biệt trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain và tài sản số. Tuy nhiên, khung pháp lý truyền thống chưa bắt kịp tốc độ đổi mới, dẫn đến nhiều khoảng trống trong quản lý, nhất là với các mô hình kinh doanh mới dựa trên tài sản số và tiền mã hóa.
Trước thực tiễn đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số (CNCNS) được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2025, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, nhằm tạo lập hành lang pháp lý đồng bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế số và định hình tương lai ngành công nghiệp công nghệ số tại Việt Nam.
Quy định về tài sản số theo Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025
Theo Điều 46 Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025, tài sản số được định nghĩa là: “Tài sản theo quy định của Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử.”
Luật cũng phân loại tài sản số thành ba nhóm bao gồm:
- Tài sản ảo trên môi trường điện tử – có thể được dùng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư.
- Tài sản mã hoá là một loại tài sản số được phát hành và vận hành trên nền tảng công nghệ chuỗi khối (blockchain) hoặc các công nghệ số khác.
- Tài sản số khác là loại hình được quy định mở, nhằm bao quát các hình thức tài sản số mới chưa được xác định rõ tại thời điểm luật ban hành.
- Tài sản ảo, tài sản mã hoá KHÔNG bao gồm: chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định, và các tài sản tài chính khác được điều chỉnh theo pháp luật dân sự hoặc pháp luật tài chính hiện hành.
Sự ra đời của Luật CNCNS 2025 không chỉ mang tính đột phá về mặt lập pháp mà còn tạo tiền đề cho việc phát triển và quản lý tài sản số một cách minh bạch, an toàn và phù hợp với thông lệ quốc tế. Đây được xem là bước khởi đầu quan trọng để Việt Nam từng bước xây dựng khung pháp lý cho tiền mã hóa, stablecoin và các hình thức huy động vốn mới như ICO trong thời gian tới.
Luật quy định tài sản số là tài sản ảo, tài sản mã hoá
Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên Tài sản số
Bên cạnh những cơ hội rộng mở mà luật Tài sản số mang lại, nhà đầu tư và doanh nghiệp đều cần nhận diện rõ những thách thức để chuẩn bị tốt nhất trong bối cảnh mới này.
Cơ hội và tiềm năng
Việc luật hóa tài sản số mang lại nhiều tiềm năng đáng kể:
Lần đầu tiên, tài sản số có định nghĩa rõ ràng, giúp giảm bớt sự mơ hồ và rủi ro pháp lý cho các hoạt động liên quan. Điều này tạo niềm tin và khuyến khích các nhà đầu tư, doanh nghiệp tham gia thị trường một cách bài bản hơn.
Với việc Chính phủ cho phép nghiên cứu và thí điểm các hình thức như ICO (Initial Coin Offering) và tài sản mã hóa ổn định (stablecoin), doanh nghiệp có thêm lựa chọn để huy động vốn, đặc biệt cho các dự án công nghệ cao, bên cạnh các kênh truyền thống.
Việc ưu tiên phát triển công nghệ Blockchain, AI, Big Data – những nền tảng của tài sản số – sẽ khuyến khích hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), tạo ra các sản phẩm và dịch vụ Make in Vietnam chất lượng cao.
Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong ban hành luật riêng về công nghiệp công nghệ số, điều này không chỉ khẳng định tầm nhìn chiến lược mà còn nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghệ số toàn cầu.
Luật CNCNS không chỉ tập trung vào tài sản số mà còn thúc đẩy phát triển thị trường sản phẩm, dịch vụ số, hạ tầng công nghệ số, và nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo ra một hệ sinh thái bền vững cho kinh tế số.
Luật tài sản số đem đến cơ hội và thách thức cho nhà đầu tư
Thách thức cần vượt qua
Bên cạnh cơ hội, nhà đầu tư và doanh nghiệp cũng phải đối mặt với không ít thách thức.
Mặc dù tài sản số đã được định nghĩa, nhưng tiền số và tiền mã hóa vẫn chưa được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp. Điều này tạo ra rào cản lớn cho các giao dịch hàng ngày và có thể gây phức tạp trong việc quản lý dòng tiền.
Khái niệm mở "tài sản số khác" có thể gây khó khăn trong việc áp dụng luật vào thực tế, đòi hỏi các văn bản hướng dẫn chi tiết từ Chính phủ để đảm bảo tính minh bạch và thống nhất.
Thị trường tài sản số vốn biến động mạnh, tiềm ẩn rủi ro về lừa đảo, tấn công mạng. Nhà đầu tư cần trang bị kiến thức vững vàng, còn doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống bảo mật chặt chẽ.
Để khai thác hiệu quả tiềm năng của tài sản số, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ số tiên tiến và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, am hiểu sâu về lĩnh vực này.
Việc quản lý một thị trường mới mẻ và phức tạp như tài sản số đòi hỏi cơ quan quản lý phải có năng lực giám sát, đo lường và đánh giá hiệu quả, đồng thời nhanh chóng thích ứng với những thay đổi công nghệ.
Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 có thể xem là luật tài sản số Việt Nam và là một bước đi chiến lược, mở ra nhiều cơ hội phát triển cho thị trường tài sản số trong nước. Tuy nhiên, để hiện thực hóa những tiềm năng này, cả nhà nước, doanh nghiệp và nhà đầu tư cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, cùng nhau tháo gỡ những thách thức còn tồn tại, hướng tới một nền kinh tế số minh bạch và vững mạnh. Hy vọng thông tin từ TOPI có thể giúp bạn nhanh chóng cập nhật quy định mới nhất của Việt Nam về tài sản số.
