Bộ Công Thương vừa công bố mức thuế đối ứng mà Mỹ chính thức dành cho Việt Nam giảm là 20% đối với hàng hóa được gửi từ lãnh thổ Việt Nam và 40% đối với bất kỳ hoạt động chuyển tải nào. Vậy mức thuế này ảnh hưởng đến Việt Nam ra sao và các nhà đầu tư nên hành động thế nào?
Hiểu thế nào về mức thuế đối ứng 20% Mỹ áp cho Việt Nam?
Bản chất của mức thuế 20%
Này 2/7/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã đạt được thỏa thuận thương mại với Việt Nam. Theo đó, Mỹ sẽ áp mức thuế 20% đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam. Điều này được coi là một bước đi quan trọng nhằm cân bằng cán cân thương mại giữa hai quốc gia. Tuy nhiên, cần hiểu rằng đây là một khuôn khổ sơ bộ và nhiều chi tiết quan trọng, đặc biệt là cách thức áp dụng và các tiêu chí cụ thể, vẫn chưa được thống nhất.
Kể cả khi con số 20% đã được công bố, nó vẫn được đánh giá là một kịch bản khá tích cực cho Việt Nam. Mức thuế này thấp hơn đáng kể so với mức thuế 46% từng được đề xuất trước đó, cho thấy Việt Nam đã đạt được một thỏa thuận có lợi hơn so với những dự đoán ban đầu. Điều này cũng giúp Việt Nam trở thành một trong ba quốc gia đầu tiên đạt thỏa thuận với Mỹ (sau Anh và Trung Quốc).
Mỹ áp thuế đối ứng 20% - 40% đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam
Hai kịch bản giải thích mức thuế 20%
Công ty chứng khoán KBSV đã đưa ra hai kịch bản để lý giải mức thuế này:
Kịch bản 1: 20% là mức thuế tổng hợp. Trong kịch bản này, mức thuế 20% bao gồm cả thuế tối huệ quốc (MFN) mà hàng Việt Nam đã phải chịu từ trước (thường khoảng 5-15% tùy mặt hàng) và phần thuế đối ứng mới (ước tính khoảng 10%). Điều này cho thấy tổng mức thuế cuối cùng không chênh lệch quá nhiều so với mức thuế áp dụng cho các quốc gia khác trong giai đoạn tạm hoãn thuế. Mặc dù vậy, tác động sẽ khác nhau với từng ngành hàng. Ví dụ, các mặt hàng linh kiện điện tử vốn có mức thuế MFN thấp (khoảng 1%) sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn do mức tăng thuế đột ngột.
Kịch bản 2: 20% là riêng thuế đối ứng. Theo kịch bản này, 20% chỉ là phần thuế đối ứng, và tổng mức thuế cuối cùng có thể sẽ cao hơn. Tuy nhiên, việc so sánh với các quốc gia khác trở nên quan trọng hơn. Mức thuế đối ứng 20% của Việt Nam vẫn cạnh tranh hơn so với mức 10-30% áp dụng cho Trung Quốc và không quá chênh lệch so với mức thấp nhất của Anh là 10%. Điều này có nghĩa là Việt Nam vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh tương đối trong cuộc đua thương mại.
Tác động chung và những yếu tố then chốt
Nhìn chung, mức thuế 20% dù không hoàn toàn tích cực như kỳ vọng của thị trường, nhưng vẫn được coi là chấp nhận được. Tác động thực tế sẽ phụ thuộc nhiều vào mức thuế mà Mỹ áp dụng cho các quốc gia khác. Nếu mức thuế của các nước khác không thấp hơn đáng kể so với Việt Nam (không quá 10%), Việt Nam vẫn có thể duy trì lợi thế cạnh tranh nhờ vào các yếu tố khác như chính sách thu hút FDI, chi phí nhân công hợp lý và vị trí địa lý thuận lợi.
Một điểm đáng chú ý khác là việc Mỹ áp thuế 40% đối với hàng hóa "trung chuyển" (transshipping). Tuy nhiên, định nghĩa cụ thể về "trung chuyển" vẫn chưa được công bố. Đây là một yếu tố then chốt, bởi tùy thuộc vào định nghĩa (ví dụ: hàm lượng nguyên liệu hay công đoạn sản xuất), mức độ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sẽ rất khác nhau.
Ngược lại, việc Việt Nam cam kết cắt giảm thuế nhập khẩu ô tô Mỹ xuống 0% sẽ làm tăng cạnh tranh và có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của các doanh nghiệp trong nước. Bên cạnh đó, tỷ giá hối đoái cũng là một yếu tố quan trọng cần được theo dõi, vì thỏa thuận thuế mới có thể tác động trực tiếp hơn đến sức mạnh của đồng USD.
Mỹ áp thuế 20% ảnh hưởng đến Việt Nam thế nào?
Tác động chung và chính sách phản ứng
Việc Mỹ chính thức áp thuế 20% đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, theo sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump, là một bước ngoặt lớn trong quan hệ thương mại song phương. Mặc dù mức thuế này đã được giảm từ 46% xuống 20% sau nhiều phiên đàm phán, nó vẫn tạo ra những thách thức đáng kể cho kinh tế Việt Nam.
Theo Bộ Công Thương, sắc lệnh này có hiệu lực từ ngày 7-8-2025. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, hàng hóa đã được xếp lên tàu và thông quan trước 12:01 sáng ngày 5-10-2025 sẽ vẫn áp dụng mức thuế cũ. Đây là một cơ hội để các doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch sản xuất và xuất khẩu.
Mức thuế mới ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của hàng Việt tại Mỹ
Ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành hàng xuất khẩu
Mức thuế 20% sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam tại thị trường Mỹ. Cụ thể:
- Giá cả: Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ đắt hơn, khiến người tiêu dùng Mỹ có xu hướng chuyển sang các sản phẩm từ các quốc gia có mức thuế thấp hơn.
- Các ngành hàng trọng điểm: Các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, đồ gỗ, thủy sản và linh kiện điện tử sẽ bị tác động mạnh mẽ. Mặc dù mức thuế tổng hợp chỉ là 20%, nhưng với những mặt hàng vốn có mức thuế nhập khẩu vào Mỹ rất thấp trước đây (ví dụ linh kiện điện tử chỉ khoảng 1%), mức tăng thuế này sẽ tạo ra một cú sốc lớn.
- Các mặt hàng điều tra 232: Cần lưu ý rằng một số mặt hàng như thép, nhôm, ô tô, phụ tùng ô tô, gỗ và chất bán dẫn không áp dụng mức thuế đối ứng 20% mà sẽ bị áp mức thuế riêng theo các cuộc điều tra Mục 232, có thể sẽ cao hơn.
Vấn đề "trung chuyển"
Một trong những nội dung đáng chú ý nhất của sắc lệnh là việc Mỹ áp dụng mức thuế 40% đối với hàng hóa được xác định là "chuyển tải" để trốn thuế. Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ (CBP) đã đưa ra các tiêu chí cụ thể để xác định hành vi này. Việc áp dụng mức thuế cao và không chấp nhận miễn trừ hình phạt cho thấy quyết tâm của Mỹ trong việc chống gian lận thương mại.
Đối với Việt Nam, điều này đặt ra hai thách thức lớn:
- Các doanh nghiệp có thể bị nghi ngờ là trung chuyển hàng hóa nếu không chứng minh được nguồn gốc xuất xứ và quy trình sản xuất của mình, dẫn đến việc bị áp mức thuế 40%. Điều này đặc biệt đáng lo ngại với những doanh nghiệp gia công, phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu.
- Các doanh nghiệp Việt Nam cần phải nâng cao tính minh bạch trong chuỗi cung ứng, từ việc nhập khẩu nguyên liệu đến sản xuất và xuất khẩu, để tránh bị Mỹ cáo buộc là "chuyển tải" và áp thuế cao.
Lợi thế và giải pháp của Việt Nam
Dù đối mặt với thách thức, Việt Nam vẫn có những lợi thế để ứng phó:
- Việc giảm mức thuế từ 46% xuống 20% là một thành công của quá trình đàm phán. Điều này cho thấy khả năng đối thoại và tìm kiếm giải pháp của Việt Nam.
- Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn với các nhà đầu tư nước ngoài (FDI) nhờ các yếu tố như chi phí nhân công hợp lý và vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Chính phủ Việt Nam có thể tiếp tục đàm phán, đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Mức áp thuế của Việt Nam so với các nước thế nào?
Với mức thuế 20% mà Mỹ áp lên hàng hóa xuất khẩu, Việt Nam đang đối mặt với một chính sách thuế cao hơn một chút so với một số đối thủ trong khu vực Đông Nam Á, tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá vẫn "tương đối phù hợp" nếu xét trong bối cảnh Việt Nam là quốc gia xuất khẩu lớn nhất Đông Nam Á vào Mỹ và đứng thứ tư trên toàn cầu về mức thâm hụt thương mại với Mỹ.
Mức thuế mới tương đương với các cường quốc xuất khẩu
Khi so sánh với các quốc gia khác, bức tranh trở nên rõ ràng hơn: Bangladesh bị áp thuế 20% (tương đương Việt Nam), còn Ấn Độ là 25%. Mức chênh lệch thuế suất không quá lớn này sẽ khiến các nhà đầu tư nước ngoài cân nhắc kỹ lưỡng hơn khi quyết định dịch chuyển sản xuất. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam thúc đẩy những động lực tăng trưởng mới, thay vì chỉ dựa vào lợi thế về thuế quan.
Một điểm quan trọng khác là việc Mỹ áp dụng chung mức thuế 40% cho tất cả các quốc gia có hàng hóa "trung chuyển" để trốn thuế. Điều này xóa đi sự khác biệt về thuế suất giữa Việt Nam và các nước khác, buộc tất cả phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc xuất xứ để tránh bị áp thuế nặng.
2 kịch bản theo mức thuế mới và giải pháp cho nhà đầu tư
Mức thuế 20% mà Mỹ áp dụng không chỉ là câu chuyện của xuất nhập khẩu, mà còn là yếu tố quan trọng tác động trực tiếp đến dòng vốn đầu tư và lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết. Dưới đây là hai kịch bản có thể xảy ra và những lời khuyên cho nhà đầu tư.
Kịch bản 1: Mức thuế 20% là một "phép thử" có thể chấp nhận
Đây là kịch bản được đánh giá là lạc quan nhất. Dù thuế suất tăng, nhưng mức 20% vẫn thấp hơn đáng kể so với con số 46% ban đầu và tương đương với một số đối thủ cạnh tranh.
Trong ngắn hạn, thị trường có thể xuất hiện áp lực điều chỉnh do tâm lý lo ngại của nhà đầu tư, đặc biệt là các nhóm ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, thủy sản, đồ gỗ và điện tử. Tuy nhiên, về dài hạn, thị trường sẽ dần ổn định trở lại khi các doanh nghiệp tìm được giải pháp ứng phó. Các cổ phiếu có nội lực mạnh, không phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường Mỹ, hoặc có khả năng dịch chuyển sản xuất sẽ phục hồi và tăng trưởng.
Nhà đầu tư cần đánh giá từng doanh nghiệp cụ thể, xem xét tỷ trọng doanh thu xuất khẩu vào Mỹ, khả năng đa dạng hóa thị trường, và năng lực đổi mới sản phẩm. Ưu tiên những doanh nghiệp có thị trường tiêu thụ nội địa mạnh, chuỗi cung ứng được kiểm soát tốt, hoặc hưởng lợi từ các chính sách hỗ trợ của Chính phủ. Ví dụ, các công ty sản xuất phục vụ thị trường trong nước hoặc các ngành như năng lượng, ngân hàng, công nghệ sẽ ít bị ảnh hưởng trực tiếp.
Đối với đầu tư dài hạn, nên xem xét nắm giữ các cổ phiếu của doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh, đặc biệt là những doanh nghiệp trong khu vực FDI được hưởng lợi từ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng.
Nhà đầu tư chứng khoán cần thận trọng ở giai đoạn này
Kịch bản 2: Mức thuế 20% là khởi đầu của một cuộc chiến thương mại mới
Trong kịch bản này, chính sách thuế của Mỹ sẽ mở ra một chu kỳ cạnh tranh gay gắt hơn. Mức thuế 20% có thể là tiền đề cho những động thái tiếp theo từ các quốc gia khác.
Trong ngắn hạn, tâm lý tiêu cực có thể dẫn đến một đợt bán tháo trên diện rộng. Các cổ phiếu xuất khẩu sẽ chịu áp lực lớn, trong khi các cổ phiếu có thị trường tiêu thụ nội địa có thể hưởng lợi từ dòng tiền "trú ẩn". Về dài hạn, dòng vốn FDI có thể giảm sút hoặc chuyển hướng sang các quốc gia khác. Sức khỏe của nền kinh tế Việt Nam sẽ bị thử thách, có thể ảnh hưởng đến các chỉ số vĩ mô như GDP, lạm phát và tỷ giá.
Nếu kịch bản này xảy ra, nên hạn chế đầu tư vào các ngành xuất khẩu chịu ảnh hưởng trực tiếp. Thay vào đó, hãy tìm kiếm cơ hội ở các ngành có tính phòng thủ cao như tiêu dùng thiết yếu, tiện ích công cộng hoặc các doanh nghiệp có khả năng tận dụng xu hướng dịch chuyển sản xuất (ví dụ như các khu công nghiệp).
Nhà đầu tư cũng cần cập nhật liên tục các diễn biến về chính sách thương mại của Mỹ và phản ứng của các quốc gia khác. Đặc biệt quan tâm đến các thông tin liên quan đến vấn đề "trung chuyển" và quy tắc xuất xứ để đánh giá rủi ro cho từng doanh nghiệp.
Các lĩnh vực được dự đoán là “cửa sáng”
Dù ở kịch bản nào, nhà đầu tư có thể xem xét một số lĩnh vực có tiềm năng tăng trưởng trong bối cảnh mới:
- Bất động sản công nghiệp: Khi các nhà sản xuất nước ngoài tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn. Các cổ phiếu khu công nghiệp sẽ hưởng lợi từ làn sóng đầu tư mới.
Một số lĩnh vực được dự đoán ít bị tác động bởi thuế quan
- Ngân hàng và tài chính: Sức khỏe của nền kinh tế, dòng tiền FDI và các chính sách của Ngân hàng Nhà nước sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến ngành này. Tuy nhiên, các ngân hàng với nền tảng vững chắc vẫn là kênh đầu tư an toàn.
- Công nghệ và dịch vụ số: Đây là lĩnh vực ít bị tác động bởi chính sách thuế quan truyền thống. Sự phát triển của kinh tế số và chuyển đổi số sẽ là động lực tăng trưởng bền vững cho các công ty công nghệ.
- Tiêu dùng và bán lẻ: Khi người dân dần quay lại với các hoạt động bình thường, các cổ phiếu thuộc nhóm tiêu dùng và bán lẻ có thể phục hồi mạnh mẽ.
Tóm lại, mức thuế 20% Mỹ áp dụng với Việt Nam là một thách thức, nhưng cũng là một cơ hội để Việt Nam sàng lọc và đổi mới. Đối với các nhà đầu tư, đây là lúc để trở nên cẩn trọng hơn, phân tích sâu hơn và tìm kiếm những cơ hội ở những lĩnh vực có khả năng chống chịu tốt hoặc hưởng lợi từ sự thay đổi này.
