Pump - Dump (bẫy bơm xả) là việc bơm và thổi giá một cổ phiếu vượt hơn rất nhiều giá trị thực của nó, để lôi kéo nhiều nhà đầu tư mua. Đến một thời điểm nào đó, người thực hiện Pump and Dump sẽ bán phần lớn hoặc toàn bộ cổ phiếu của mình nhằm thu lợi. Khi các nhà đầu tư phát hiện ra thì đã muộn, những người mua sau chính là những người gánh thiệt hại nhiều nhất.
1. Pump là gì?
Pump - thuật ngữ trong crypto có nghĩa là “bơm vào” là hành động mua vào rất lớn một đồng coin nào đó thúc nhằm đẩy nhu cầu và giá coin lên cao hơn nhiều giá trị thực để cho các trade coin theo. Đến một thời điểm nhất định, họ sẽ tiến hành xả ra thậm chí về 0. Giá ban đầu của các coin được chọn để pump thường có giá trị thấp và rất ít người biết đến.
Sau khi đã mua được một lượng coin đủ lớn, ở bước này, “cá mập” hay người tại ra bẫy chủ yếu sẽ tung ra các tin tức kèm theo để dụ những nhà đầu tư thiếu kiến thức vào hội chứng tâm lý fomo ở mức giá cao.
Pump - hiện tượng mua vào với số lượng lớn
Họ sẽ lên các hội nhóm, diễn đàn, thảo luận, group và chatbox trên Facebook, Telegram, hay Discord,... có đồng đảo các nhà đầu tư để bàn luận về đồng coin họ vừa mua và liên tiếp tung các tin đồn tốt về coin đó. Họ có thể sử dụng rất nhiều tài khoản clone khác nhau để tạo ra cảm giác tự nhiên, đưa đẩy như thật. Tin tốt được đưa ra liên tục, dồn dập cộng với các dự đoán lạc quan về tương lai của coin đó từ các chuyên gia “cò mồi” sẽ khiến mọi người đổ xô đi mua và giá coin đó sẽ được pump lên trời.
Quá trình đẩy giá thường sẽ diễn ra tương đối nhanh, mạnh và thường không có sự điều chỉnh nhằm tạo hội chứng tâm lý fomo cho cộng đồng.
Đặc điểm chung của giai đoạn này là tất cả mọi người đầu tư đều lạc quan về tương lai của đồng coin đến mức khó tin.
2. Dump là gì?
Dump hay còn có nghĩa là “xả ra”. Tại thời điểm sau khi giá coin đã được pump tới một mức nhất định cao hơn so với giá ban đầu rất nhiều, đồng coin lúc này sẽ được bán ra để thu về lợi nhuận từ mức giá chênh lệch.
Khi tất cả những kẻ chủ bẫy (cá mập) đã ăn đủ số tiền chênh lệch và thoát ra an toàn, giá coin lúc này sẽ ngừng tăng, khối lượng giao dịch có sự giảm xuống. Hoảng loạn bắt đầu diễn ra trong cộng đồng đầu tư khi giá liên tục lao dốc xuống đáy, đáy sau thấp hơn đáy trước. Cuối cùng các nạn nhân của cá mập đã mắc bẫy phải bán tháo dưới giá thị trường hay chính là “cắt lỗ” để vớt vát được những gì còn sót lại.
Hiện tượng bán ra với số lượng lớn
⇒ Tóm lại thì Pump và Dump là một hiện tượng xảy ra khi một cá nhân hoặc nhiều tổ chức liên kết với nhau với mục đích bơm giá đồng coin lên cao bất thường, để các nhà đầu tư non tay thấy được mức lợi nhuận lớn từ đồng coin này mà nhảy vào đầu tư, sau khi lên tới đỉnh thì bán ra liên tục khiến giá coin lại giảm mạnh, có thể sụt giảm gây ảnh hưởng nghiêm trọng thị trường coin.
Hành vi “thao túng thị trường” với sức ảnh hưởng mạnh mẽ này thường được thực hiện bởi các nhà đầu tư lớn ( sở hữu một số lượng cực lớn coin). Với số lượng lớn coin đang sở hữu trong tay, họ có thể điều hướng được thị trường theo cách họ muốn.
Không chỉ riêng ở Việt Nam mà trên thế giới cũng đã có rất nhiều nhóm pump & dump trên Telegram hoặc Facebook được các cá mập lập ra để tiến hành “lùa gà” kiếm tiền. Những con “gà” thường là những người mới tham gia, những trader non kinh nghiệm, và ham lợi nhuận trước mắt.
Ví dụ cụ thể về Pump và Dump trong crypto
Vào tháng 5/2020, Tierion (TNT) - một Altcoin vốn hóa nhỏ lẻ và gần như không ai biết tới, đột ngột tăng mạnh tới hơn 45%, từ $0.05 lên đỉnh $0.11 vào ngày 12/05/2020. Tuy nhiên chỉ sau đó 10 ngày, nó đã giảm sâu chỉ còn $0.03, thấp hơn cả mức ban đầu trước khi tăng. Khi tìm hiểu sâu hơn, người ta không thấy có điều gì đặc biệt ở đồng coin này cũng như dự án của nó ngoài 1 vài tin đồn tốt trên Facebook. Như vậy đây chính là minh họa cho một chiếc bẫy bơm xả khiến người mua đồng coin có thể bị sập bẫy.
3. Nguyên nhân xảy ra Pump và Dump
Có các nguyên nhân sau đây dẫn tới việc các “cá mập” tạo ra bẫy bơm xả Pump và Dump khiến thị trường crypto trở nên nhiều rủi ro hơn:
Khả năng thanh khoản của các nhà đầu tư lớn hay các cá mập
Hầu hết các tổ chức và cá nhân được coi là cá mập hoạt động trên thị trường crypto đều đang sở hữu cho mình một số vốn tương đối lớn. Đa số nguồn vốn của cá nhân hay tổ chức này đều lớn hơn rất nhiều so với những khoản giao dịch hằng ngày. Những đối tượng này dễ dàng có thể thao túng được và tạo ra làn sóng trên thị trường crypto.
Việc tạo ra pump và dump góp phần giúp cho việc thanh khoản của cá nhân hay tổ chức này trở nên nhanh chóng và thu được nhiều lợi nhuận hơn.
Khung pháp lý chưa rõ ràng
Đa số các quốc gia trên thế giới hiện nay đều vẫn chưa có khung pháp lý cho tiền điện tử. Do đó đây chính là miếng mồi béo bở và hấp dẫn cho các cá mập lớn tung những cách pump và dump hay những chiếc bẫy để đạt được mục tiêu lợi nhuận mà chưa bị cơ quan chức năng động tới.
Nếu như các sàn chứng khoán, các nhà đầu tư, trader sẽ được bảo vệ nếu trở thành nạn nhân của trò thao túng thị trường thì ở sàn tiền điện tử thì hoàn toàn không, bởi vì tiền điện tử sẽ có mặt ở hầu hết các quốc gia vẫn chưa có khung pháp lý. Tại Việt Nam cũng chưa hề có dự luật nào bảo về nhà đầu tư, chính vì thế, khi tham gia đầu tư vào thị trường tiền điện tử coin, các nhà đầu tư phải có kiến thức đa dạng và khả năng tự bảo vệ mình trước những chiếc bẫy Pump và Dump.
Hiện tượng Pump - Dump trong đầu tư hiện tại chưa có khung pháp lý rõ ràng
Hiệu ứng tâm lý fomo
Hiện tượng FOMO là viết tắt của cụm từ Fear of Missing out hay chính là cảm giác sợ bỏ lỡ mất cơ hội. Và chính những cá mập lớn sẽ tận dụng thời cơ này để thuyết phục những “nhà đầu tư” mới và còn non rằng, chính bản thân họ đang bỏ lỡ mất cơ hội lớn trong đời nếu không nhanh tay đầu tư vào coin nhiều tiềm năng này. Sẽ chẳng có ai kìm nổi sự tò mò nếu bản thân đang bỏ lỡ một khoản lợi nhuận cao trước mắt.
Chính những hiệu ứng tâm lý này cũng giúp cho các cá mập dễ dàng thao túng được thị trường hơn, qua những lời bình luận, đánh giá cò mồi trên nhiều diễn đàn hay trên các mạng xã hội.
Việc phát hành tiền mã hóa lần đầu (hay chính là ICO)
Những cá mập giàu kinh nghiệm sẽ tìm cách pump và thổi giá thông qua hoạt động ICO và thường sẽ được hỗ trợ bởi một số người nổi tiếng trong thế giới tiền mã hóa.
Sau một thời gian, khi giá của coin đã tăng vọt hơn nhiều lần giá trị thực đúng với mong đợi của họ, nhóm đứng sau này sẽ bắt đầu bán phá giá một cách nhanh chóng làm cho các nhà đầu tư nhỏ bị thua lỗ nặng nề.
Và những kế hoạch này thường được nhắm đến các đối tượng là altcoin mới, nhỏ, có lượng giao dịch chưa nhiều, chưa thành thạo.
4. Kinh nghiệm tránh Pump and Dump trên thị trường chứng khoán
Cách giúp bạn xác định một loại đồng coin bất kỳ có đang bị bơm hay là không cũng khá đơn giản. Chỉ cần bạn nhìn kỹ vào giá trị của loại đồng coin đó, hiện tại có đang tăng đột biến bất thường hay không.
Bên cạnh đó, nếu bạn thấy một loại đồng tiền có vốn hóa thị trường quá nhỏ hay quá mới nhưng lại xuất hiện liên tục trên các kênh tin tức, trên khắp các nền tảng mạng xã hội và liên tục được nhận xét có cánh. Bạn hãy hết sức cẩn thận! Đây có thể là dấu hiệu cho một đợt bơm/xả và cái bẫy này đang chờ bạn bị sập bẫy.
Những kinh nghiệm giúp bạn vượt qua bẫy Pump and Dump hiệu quả
4 cách đơn giản mà nhanh chóng có thể thoát được bẫy Pump and Dump:
Các nhà đầu tư mới và non có thể chú ý những điều sau để tránh bị dính vào bẫy bơm xả gây ra thiệt hại không đáng có:
- Nghiên cứu kỹ lưỡng, chi tiết về đồng coin mà bạn sắp định đầu tư: Bao gồm cụ thể: đội ngũ sáng tạo, ứng dụng dự án, danh sách đối tác chiến lược cũng như các thông tin cơ bản khác. Điều này sẽ hỗ trợ giúp bạn đánh giá xem đồng coin này nó có phải là loại đồng tiền tiềm năng hay không và từ đó nhanh chóng phát hiện được những biến động lên xuống bất thường của đồng coin.
- Hạn chế đầu tư khi có tâm lý đám đông: Đây là loại thị trường có khá tiềm năng, và đôi khi bị thổi phồng lên không đúng với thực tế. Nhưng hãy nhớ một điều rằng vẫn sẽ có hàng tá loại tiền điện tử tiềm năng khác đáng để các bạn đầu tư, không cần thiết phải lựa chọn theo số đông vì rủi ro cũng sẽ rất cao.
- Lập kế hoạch quản lý rủi ro chi tiết và quản lý phần vốn hiệu quả: Trên thực tế mà nói, sự lên xuống của thị trường crypto không phải là điều bạn cần lo lắng. Nhưng hãy lập kế hoạch khi tình huống tăng hay giảm xảy ra và các tỷ lệ vốn thích hợp. Điều này sẽ hỗ trợ giúp các nhà đầu tư mới có thể tránh được việc bị mất lợi nhuận khi đầu tư vào thị trường này.
- Cân nhắc kỹ lưỡng khi đầu tư vào các đồng tiền có vốn hóa thị trường lớn, đội ngũ uy tín lâu năm và mức độ chấp nhận cao.
Pump & dump sẽ thường xảy ra với những đồng tiền có khối lượng giao dịch và thanh khoản kém hơn, vốn hóa thị trường ở mức rất thấp. Việc tránh gặp các loại tiền điện tử như vậy có thể giúp bạn hạn chế được nhiều rủi ro khi trở thành nạn nhân của các vụ bơm xả này. Hơn thế, bạn không nên quá tin vào lời khuyên đầu tư của các nhà đầu tư trên mạng, các diễn đàn, các nhóm hay xã hội cũng như là các bài báo được quảng cáo. TOPI chúc bạn đầu tư thành công!
