Với 6 triệu kiều bào trên toàn thế giới, lượng kiều hối chảy về Việt Nam có sự tăng trưởng khá tốt qua các năm, trở thành một trong những nguồn thu nhập của nước ta, với vai trò quan trọng trong phát triển và ổn định kinh tế vĩ mô. Hãy cùng TOPI tìm hiểu về kiều hối và những thống kê thú vị liên quan đến kiều hối mà Việt Nam chúng ta đã nhận được nhé.
I. Kiều hối là gì?
Kiều hối là các khoản tiền được gửi từ người lao động, người sống ở nước ngoài về cho gia đình hoặc người thân ở quê hương. Đây là một nguồn thu nhập quan trọng cho nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, vì nó góp phần cải thiện đời sống kinh tế của các gia đình nhận được tiền, đồng thời tăng cường nguồn ngoại tệ cho quốc gia.
Kiều hối là tài sản người ở nước ngoài chuyển về Việt Nam cho người thân
Kiều hối có thể được chuyển qua nhiều hình thức như:
- Chuyển khoản ngân hàng - chuyển từ tài khoản ngân hàng của người gửi tiền ở nước ngoài vào tài khoản ngân hàng của người nhận ở quê hương;
- Dịch vụ chuyển tiền quốc tế - như Western Union, chuyển tiền D-com, MoneyGram;
- Qua người quen - nhờ người thân bạn bè mang về khi họ có dịp về quê hương;
- Bằng tiền mặt hoặc tài sản - Kiều hối có thể là ngoại tệ, vàng theo tiêu chuẩn quốc tế, giấy tờ có giá theo đơn vị tiền nước ngoài.
1. Đối tượng nhận kiều hối
Theo Pháp luật Việt Nam quy định, đối tượng được tiếp nhận kiều hối do người Việt ở quốc gia khác chuyển về và chi trả kiều hối cho người thụ hưởng bao gồm Tổ chức tín dụng hoặc các đại lý của tổ chức tín dụng được cấp phép hoạt động dịch vụ ngoại tệ, Tổ chức kinh tế được phép hoạt động dịch vụ ngoại tệ, Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tài chính và bưu chính quốc tế.
Người thụ hưởng kiều hối có những quyền lợi như: Không giới hạn lượng kiều hối nhận, không phải đóng thuế thu nhập khi nhận kiều hối, được tự do bán hoặc gửi tiết kiệm bằng đồng ngoại tệ, có thể chuyển kiều hối vào tài khoản tiền gửi cá nhân hoặc đổi từ ngoại tệ sang Việt Nam đồng.
2. Điều kiện để chuyển tiền kiều hối về nước
Để chuyển tiền kiều hối về Việt Nam, người chuyển cần đáp ứng những điều kiện sau:
- Cần có thẻ CCCD/CMND/Hộ chiếu hợp lệ, còn thời hạn sử dụng, giấy khai sinh, hộ khẩu
- Hồ sơ, giấy tờ chứng minh mục đích chuyển tiền ra nước khác.
- Cung cấp thông tin người nhận như: Họ tên, số tài khoản nhận, tên ngân hàng nhận.
Việt Nam là một trong các quốc gia nhận kiều hối nhiều nhất
Bất cứ ai cũng có thể chuyển tiền về Việt Nam cho người thân, bạn bè chỉ cần có giấy tờ hợp pháp là được, không cần phải khai báo mục đích chuyển tiền kiều hối về nước. Thủ tục chuyển tiền kiều hối cũng rất đơn giản và nhanh chóng.
3. Quy định về kiều hối tại Việt Nam
Căn cứ pháp lý cho hoạt động chuyển ngoại hối là:
Thông tư 34/2015/TT-NHNN. Đây là tài liệu hướng dẫn hoạt động cung ứng dịch vụ nhận và chi, trả ngoại tệ.
Thông tư 11/2016/TT-NHNN quy định về dịch vụ nhận và chi, trả ngoại tệ; hoạt động đại lý đổi ngoại tệ, đổi ngoại tệ của cá nhân.
II. Vai trò của kiều hối đối với nền kinh tế Việt Nam
Việt Nam cũng thuộc nhóm các nước đang phát triển, cho nên, kiều hối đóng vai trò khá quan trọng đối với nền kinh tế. Cụ thể là:
- Kiều hối là một nguồn thu ngoại tệ quan trọng, đóng góp vào dự trữ ngoại tệ của Việt Nam, giúp cân đối cán cân thanh toán quốc tế và tăng cường khả năng thanh toán các khoản nợ nước ngoài;
- Tăng thu nhập và cải thiện đời sống nhờ việc gia tăng thu nhập cho các hộ gia đình nhận được kiều hồi, từ đó, nâng cao mức sống và giảm tỷ lệ đói nghèo;
- Giáo dục và y tế được đầu tư hơn, do những gia đình dư dả kiều hối có xu hướng đầu tư vào giáo dục cho con cái và sức khoẻ cho mình, từ đó, trình độ học vấn và sức khỏe người dân được nâng cao hơn;
- Kích thích tiêu dùng và đầu tư nội địa, góp phần tạo thêm nhiều công ăn việc làm và phát triển kinh tế địa phương;
- Kiều hối giúp giảm áp lực lạm phát và duy trì sự ổn định của tỷ giá hối đoái. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các nước phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu như Việt Nam, về lâu dài sẽ ổn định nền kinh tế vĩ mô.
- Ở một số quốc gia, chính phủ và các tổ chức phi chính phủ sử dụng kiều hối để đầu tư vào các dự án hạ tầng như giao thông, điện nước, và các công trình công cộng khác.
- Kiều hối cũng giúp giảm sự phụ thuộc vào viện trợ quốc tế. Kiều hối cung cấp một nguồn tài chính ổn định và ít bị ràng buộc bởi các điều kiện chính trị, giúp các nước phát triển trong đó có Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào viện trợ quốc tế và các khoản vay nước ngoài.
III. Các cách chuyển kiều hối hiện nay
Để chuyển tiền kiều hối về Việt Nam, người Việt đang sinh sống tại nước ngoài có thể lựa chọn những phương thức sau:
1. Cá nhân trực tiếp mang kiều hối về Việt Nam
Nguồn kiều hối do cá nhân ở nước ngoài mang về Việt Nam chiếm tỷ trọng khá cao trong tổng lượng kiều hối hàng năm. Với phương thức này, cá nhân cần phải tuân thủ một số quy định của pháp luật tại Điều 2 Thông tư 15/2011/TT-NHNN:
- Khai báo với hải quan cửa khẩu: Khi làm thủ tục xuất nhập cảnh qua cửa khẩu quốc tế tại Việt Nam, nếu khoản ngoại tệ có giá trị trên 5000 USD đều phải khai báo với hải quan. Với khoản ngoại tệ bằng hoặc thấp hơn 5,000 USD và cá nhân có nhu cầu gửi vào tài khoản thanh toán ngoại tệ của tổ chức tín dụng thì cũng phải khai báo.
- Nếu cá nhân theo sổ tiết kiệm, séc du lịch, giấy tờ có giá hoặc phương tiện thanh toán như thẻ ngân hàng,... thì không cần khai báo hải quan cửa khẩu.
Việc chuyển kiều hối cần tuân theo quy định của pháp luật
2. Chuyển kiều hối qua ngân hàng
Chuyển kiều hối qua ngân hàng thuận tiện ngay cả khi người nhận không có tài khoản tại ngân hàng. Đặc biệt nếu như người thụ hưởng có nhu cầu đổi, bán ngoại tệ hoặc gửi vào tài khoản tiết kiệm thì việc gửi kiều hối qua ngân hàng là thuận tiện nhất, hơn nữa người gửi và nhận cũng có thể hưởng chính sách ưu đãi khi gửi và nhận kiều hối.
Hầu hết các ngân hàng Việt Nam hiện nay đều cung cấp dịch vụ chuyển và nhận kiều hối từ các quốc gia trên thế giới.
Để chuyển kiều hối, bạn chỉ cần tới ngân hàng cung cấp thông tin người thụ hưởng (họ tên, số tài khoản và tên ngân hàng trong nước) để làm thủ tục chuyển tiền. Trường hợp người nhận không có tài khoản ngân hàng thì cần có số CCCD/CMND/Hộ chiếu kèm với ảnh để làm thủ tục gửi tiền.
3. Chuyển tiền kiều hối qua tổ chức tín dụng quốc tế
Các tổ chức tín dụng quốc tế uy tín, có mạng lưới rộng (Western Union, MoneyGram hay UniTeller) là kênh phù hợp để chuyển kiều hối.
Thủ tục chuyển tiền rất đơn giản, nhanh gọn và đơn giản, người thụ hưởng sẽ nhận được tiền sau từ 2 đến 5 ngày, tùy từng loại ngoại tệ.
MoneyGram là tổ chức được nhiều người chuyển kiều hối
4. Chuyển kiều hối qua tổ chức bưu chính quốc tế
Chuyển ngoại tệ qua các tổ chức bưu chính quốc tế là cách nhanh và đơn giản nhất, được nhiều người lựa chọn. Mức phí chuyển tiền dao động từ 4 - 6% tùy theo chính sách của mỗi nơi. Nếu bên gửi và nhận cùng sở hữu thẻ thanh toán quốc tế (VISA, Mastercard,...) thì có thể chuyển ngoại tệ thông qua thẻ.
Kiều hối có vai trò quan trọng không chỉ trong phạm vi gia đình có thân nhân đang sống và làm việc tại nước ngoài mà nó còn tác động lớn tới nền kinh tế của cả quốc gia. Khi nắm được các quy định và đáp ứng đầy đủ thì việc chuyển ngoại tệ về Việt Nam sẽ suôn sẻ, thuận lợi.
IV. Tổng lượng kiều hối về Việt Nam và xu hướng
Lượng kiều hối về Việt Nam từ năm 1993 - 2022 đạt gần 190 tỷ USD (theo thống kê của Uỷ ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài), xấp xỉ bằng lượng vốn nước ngoài (FDI) giải ngân trong cùng thời kỳ. Nếu tính cả năm 2023 thì con số đó sẽ tăng lên khoảng 206 tỷ USD.
Lượng kiều hối chuyển về TP.HCM luôn chiếm tỉ lệ cao của cả nước, chỉ riêng năm 2023, kiều hối chảy về Việt Nam khoảng 16 tỷ USD thì chuyển về TPHCM khoảng 9.46 tỷ USD - chiếm 60%, cao hơn số vốn FDI là ba lần.
Đơn vị: tỷ USD
Nguyên nhân lượng kiều hối chảy về Việt Nam tăng trưởng cao trong năm 2023, theo các chuyên gia thì, việc tháo gỡ trong xuất nhập cảnh, giúp lượng người Việt xuất khẩu lao động đã tăng lên, khiến kiều hối cũng tăng mạnh. Theo thống kê, năm 2023, tổng số lao động Việt Nam sang nước ngoài tăng thêm 158,000 lao động, như vậy, có khoảng 6 triệu kiều bào đang sinh sống và làm việc tại 130 quốc gia. Chỉ riêng TP.HCM đã có khoảng 2.9 triệu kiều bào, cho nên lượng kiều hối chảy về thành phố này nhiều nhất cả nước cũng có thể lý giải được.
Trong tổng lượng kiều hối chảy về Việt Nam, tính về số lượng kiều bào Việt nhập cư và sinh sống thì Mỹ là cao nhất, tiếp đến là các quốc gia như Anh, Úc, Canada. Về xuất khẩu lao động thì lượng kiều hối chủ yếu đến từ Nhật, Hàn và Đài Loan.
Những năm gần đây, nguồn kiều hối đi vào nền kinh tế như tiêu dùng, kinh doanh, đầu tư, xây dựng nhà cửa… cải thiện được đời sống của người dân trong nước và mang lại nhiều lợi ích cho kinh tế và an sinh xã hội. Dự báo trong năm 2024, lượng kiều hối chảy về có thể tăng thêm 20% so với năm 2023. Mặc dù còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố nhưng Việt Nam vẫn duy trì được vị trí trong top 10 nước có lượng kiều hối lớn nhất thế giới, lọt top 3 các nước nhận kiều hối nhiều nhất trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Xu hướng kiều hối chuyển về khu vực Đông Á và Thái Bình Dương tăng ước tính khoảng 3%, đạt 133 tỷ USD vào 2023.
V. Top các quốc gia có kiều hối cao về Việt Nam
Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới và các báo cáo kinh tế, các quốc gia có lượng kiều hối chảy về Việt Nam nhiều nhất bao gồm:
Top 1. Hoa Kỳ
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, khoảng 60% kiều hối gửi về Việt Nam hàng năm đến từ Hoa Kỳ. Cụ thể, trong năm 2020, kiều hối từ Hoa Kỳ ước tính đạt khoảng 6,1 tỷ USD trên tổng số 17,2 tỷ USD kiều hối gửi về Việt Nam.
#2. Canada
Kiều bào tại Canada đóng góp khoảng 1.5 tỷ USD vào lượng kiều hối gửi về Việt Nam hằng năm.
#3. Úc
Kiều bào tại Úc đóng góp khoảng 1.2 tỷ USD mỗi năm.
#4. Đức và Pháp
Cộng đồng tại Đức và Pháp chuyển kiều hối về Việt Nam khoảng 1 tỷ USD và 0.8 tỷ USD mỗi năm.
#5. Nhật Bản và Hàn Quốc
Từ hai quốc gia này, lượng kiều hối ước tính đạt khoảng 0,6 tỷ USD từ mỗi quốc gia mỗi năm.
#6. Đài Loan
Việt kiều tại Đài Loan cũng đóng góp một lượng kiều hối đáng kể, ước tính khoảng 0,5 tỷ USD mỗi năm.
Ngoài các quốc gia trên, các nước khác như Anh, Singapore, Malaysia, và các quốc gia Trung Đông cũng đóng góp vào tổng lượng kiều hối gửi về Việt Nam, nhưng với số lượng nhỏ hơn.
Tổng lượng kiều hối gửi về Việt Nam đã có sự gia tăng đáng kể trong những năm qua. Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới, với lượng kiều hối tăng từ khoảng 13,8 tỷ USD năm 2017 lên đến 17,2 tỷ USD năm 2020 và tiếp tục tăng trưởng trong các năm sau đó.
Kiều hối không chỉ là nguồn tài chính quan trọng cho các gia đình mà còn đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh dịch COVID-19, khi kiều hối đã giúp giảm bớt khó khăn kinh tế cho nhiều hộ gia đình.
>> Tìm hiểu: Cách chuyển tiền quốc tế về Việt Nam
VI. Top quốc gia nhận kiều hối cao trên thế giới năm 2023
Trên toàn cầu,dòng kiều hối ước tính đã tăng 3% so với năm trước lên 860 tỷ USD vào năm 2023 và dự kiến sẽ tăng khoảng 3.1% vào năm 2024.
Theo số liệu thống kê, 14 quốc gia hàng đầu nhận kiều hối trên thế giới đã tiếp nhận tổng số tiền lên đến 377 tỷ USD trong năm qua. Dòng chảy tài chính này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của các quốc gia tiếp nhận, mang lại nhiều lợi ích và cả thách thức.
Ấn Độ đứng đầu danh sách với lượng kiều hối khổng lồ 125 tỷ USD, tương đương 3,4% GDP. Ấn Độ luôn là quốc gia nhận kiều hối lớn nhất kể từ năm 2008. Con số này cho thấy tầm quan trọng của cộng đồng người Ấn Độ sinh sống và làm việc ở nước ngoài đối với nền kinh tế quê hương. Mexico và Trung Quốc lần lượt xếp ở vị trí thứ hai và thứ ba, với lượng kiều hối lần lượt là 67 tỷ USD và 49 tỷ USD. Tuy nhiên, tỷ trọng đóng góp của kiều hối vào GDP ở hai quốc gia này lại thấp hơn so với Ấn Độ, chỉ chiếm 3,7% và 0,3% GDP.
Philippines và Pháp thu hút lượng kiều hối đáng kể, 40 tỷ USD và 34 tỷ USD, đóng góp 9,2% và 1,1% GDP cho nền kinh tế. Điều này cho thấy sự phụ thuộc đáng kể của hai quốc gia này vào nguồn thu nhập từ kiều hối.
Ai Cập và Pakistan tiếp tục danh sách với lượng kiều hối 24 tỷ USD mỗi quốc gia, tương đương 6,1% và 7% GDP. Con số này cho thấy vai trò quan trọng của kiều hối trong việc hỗ trợ nền kinh tế và cải thiện đời sống người dân ở hai quốc gia này.
Việt Nam đứng ở vị trí thứ 14 trong danh sách với lượng kiều hối 14 tỷ USD, đóng góp 3,2% GDP. Số liệu này cho thấy sự gia tăng đáng kể lượng kiều hối chuyển về Việt Nam trong những năm qua, khẳng định vai trò quan trọng của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đối với sự phát triển kinh tế của đất nước.
Nhìn chung, kiều hối đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nền kinh tế của nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Ngược lại, xét về tỷ trọng kiều hối trong tổng sản phẩm quốc nội, 5 nước nhận nhiều nhất vào năm 2023 là các nền kinh tế nhỏ hơn: Tajikistan (48%), Tonga (41%), Samoa (32%), Lebanon (28%) và Nicaragua(27%).
Theo đó, top các quốc gia nhận kiều hối cao trên thế giới năm 2023 là:
Đơn vị: tỷ USD
VII. Top địa phương nhận kiều hối nhiều nhất (tính theo năm 2023)
Với 2.9 triệu kiều bào trên toàn thế giới, TP.HCM đã trở thành địa phương tại Việt Nam nhận kiều hối nhiều nhất cả nước với 9.5 tỷ USD. TP.HCM được Ngân hàng Nhà nước gọi là “rốn” kiều hối của Việt Nam với tổng lượng kiều hối chiếm 60% trên cả nước. Đây là mức tăng trưởng cao nhất thập kỷ của địa phương này.
Sau TP.HCM thì Đồng Nai là tỉnh thành thứ hai nhận được lượng kiều hối nhiều nhất cả nước với 2.5 tỷ USD. Tiếp đến là Bình Dương nhận 1.8 tỷ USD kiều hối, Hà Nội nhận 1.7 tỷ USD và Nghệ An nhận 1 tỷ USD. Địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Thanh Hoá cũng thuộc top những địa phương nhận kiều hối nhiều nhất tại Việt Nam.
Những con số trên có thể thay đổi tùy thuộc vào tình hình kinh tế thế giới và mức độ di cư của người Việt ra nước ngoài. Sự gia tăng lượng kiều hối này không chỉ có ý nghĩa về mặt kinh tế mà còn là biểu hiện của sự gắn bó và hỗ trợ từ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đối với quê hương.
Dòng kiều hối đổ vào Việt Nam góp phần bù đắp vào thâm hụt cán cân thương mại, tăng trưởng nguồn ngoại tệ dự trữ, ổn định nền kinh tế vĩ mô, giảm tỷ lệ đói nghèo và phát triển kinh tế địa phương, đời sống của một bộ phận người dân nhận được kiều hối cũng nâng cao đáng kể.
Các quốc gia như Mỹ, Úc, Canada, và Nhật Bản luôn nằm trong top những quốc gia chuyển kiều hối về Việt Nam nhiều nhất, nhờ vào cộng đồng người Việt đông đảo và sự gắn kết mạnh mẽ với quê hương. Việc hiểu rõ về kiều hối và theo dõi xu hướng chuyển tiền có thể giúp chính phủ và người dân có những chiến lược tài chính hiệu quả hơn trong tương lai.
