Thất nghiệp tạm thời hay thất nghiệp ma sát khá phổ biến và là một phần tự nhiên của thị trường lao động.
Khái niệm thất nghiệp tạm thời
Thất nghiệp tạm thời (hay còn gọi là frictional unemployment) là hiện tượng khi người lao động tạm thời không có việc làm do đang tìm kiếm cơ hội công việc mới, hoặc là những người mới gia nhập thị trường lao động, đang trong quá trình tìm kiếm việc làm, hoặc những người tái gia nhập lực lượng lao động sau một thời gian gián đoạn.
Thất nghiệp tạm thời thường xảy ra trong thời gian ngắn (từ vài ngày đến vài tuần) khi người lao động thay đổi công việc.
Thất nghiệp tạm thời xảy ra khi người lao động đang tìm công việc mới
Ví dụ: Một người lao động đang làm việc tại công ty A nhưng cảm thấy không hài lòng với công việc và quyết định xin vào công ty B. Trong khoảng thời gian từ khi nghỉ việc ở công ty A, nộp hồ sơ, tham gia phỏng vấn và chờ đợi kết quả từ công ty B, người lao động đó sẽ rơi vào trạng thái thất nghiệp tạm thời.
Hay những sinh viên mới ra trường, những người sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự cũng rơi vào tình trạng thất nghiệp tạm thời khi họ tìm kiếm việc làm mới, phù hợp với bản thân.
Trong một nền kinh tế phát triển và ổn định, thất nghiệp tạm thời là điều không thể tránh khỏi và được coi là một phần bình thường của thị trường lao động. Tỷ lệ thất nghiệp tạm thời được tính bằng cách chia số người lao động đang tích cực tìm kiếm việc làm cho tổng số lực lượng lao động. Những người lao động này có thể được phân thành ba nhóm: những người đã nghỉ việc, những người quay lại thị trường lao động sau một thời gian nghỉ ngơi, và những người mới gia nhập thị trường lao động.
Nguyên nhân của thất nghiệp tạm thời
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp tạm thời, và dưới đây là những nguyên nhân chủ yếu:
- Sinh viên mới tốt nghiệp: Những người vừa ra trường thường phải trải qua một khoảng thời gian tìm kiếm công việc đầu tiên. Trong quá trình này, họ sẽ phải tìm kiếm công việc phù hợp với kỹ năng, chuyên môn và sở thích cá nhân.
- Chuyển đổi công việc: Người lao động có thể tự nguyện nghỉ việc tại công ty hiện tại để tìm kiếm công việc mới, có thể là do mong muốn công việc phù hợp hơn với năng lực hoặc sở thích cá nhân. Quá trình này thường đi kèm với một khoảng thời gian nghỉ việc trước khi tìm được cơ hội mới.
- Thay đổi địa điểm sống: Khi người lao động chuyển đến sống tại một thành phố hoặc khu vực mới, họ thường phải tìm kiếm công việc mới tại đó. Việc này cũng cần một khoảng thời gian để thích nghi với môi trường và tìm kiếm công việc phù hợp.
- Thay đổi ngành nghề: Một số người lao động muốn chuyển sang một ngành nghề hoặc lĩnh vực làm việc khác. Quá trình này đòi hỏi thời gian để học hỏi thêm kỹ năng mới và tìm kiếm cơ hội công việc trong ngành mới.
Thất nghiệp tạm thời là tất yếu trong mọi nền kinh tế
- Kết thúc hợp đồng lao động: Khi hợp đồng lao động hết hạn mà không được gia hạn, người lao động sẽ phải tìm kiếm công việc mới. Đây cũng là một nguyên nhân gây ra thất nghiệp tạm thời.
- Cải thiện công việc: Nhiều người lao động từ bỏ công việc hiện tại để tìm kiếm một công việc khác với môi trường làm việc tốt hơn, chế độ đãi ngộ hấp dẫn hơn, hoặc mức lương và phúc lợi cao hơn. Trong một số trường hợp, người lao động có thể nghỉ việc để học thêm kỹ năng mới, nhằm cải thiện thu nhập và cơ hội nghề nghiệp.
- Lý do cá nhân: Một số người có thể rời khỏi lực lượng lao động vì lý do cá nhân như ốm đau, chăm sóc gia đình, hay những vấn đề sức khỏe. Khi họ quay lại tìm việc, họ sẽ bị coi là một phần của tình trạng thất nghiệp tạm thời.
- Trợ cấp thất nghiệp: Một số quốc gia cung cấp trợ cấp thất nghiệp cho người lao động, cho phép họ có thời gian tìm kiếm công việc tiếp theo. Trợ cấp này có thể làm kéo dài thời gian thất nghiệp tạm thời, nhưng đồng thời cũng giúp người lao động vượt qua khó khăn trong quá trình tìm kiếm việc làm.
Những ưu - nhược điểm của thất nghiệp tạm thời
Ưu điểm
Cơ hội tìm kiếm công việc tốt hơn: Thất nghiệp tạm thời tạo cơ hội cho người lao động tìm kiếm một công việc phù hợp hơn với sở thích, kỹ năng và mục tiêu cá nhân. Khi không hài lòng với công việc hiện tại, họ có thể từ bỏ và tìm kiếm cơ hội mới. Thời gian thất nghiệp này giúp người lao động nghiên cứu các lựa chọn nghề nghiệp khác và lựa chọn công việc phù hợp hơn.
Mở rộng mối quan hệ và kỹ năng: Thời gian thất nghiệp tạm thời cũng có thể giúp người lao động gặp gỡ những người mới, mở rộng mối quan hệ và khám phá thêm về ngành nghề của họ. Bên cạnh đó, người lao động có thể nâng cao trình độ hoặc học thêm kỹ năng mới, giúp tăng khả năng cạnh tranh trong tương lai.
Lợi ích cho doanh nghiệp: Thất nghiệp tạm thời còn mang lại lợi ích cho doanh nghiệp khi tạo ra một nguồn cung ứng ứng viên tiềm năng. Các doanh nghiệp có thể lựa chọn những người lao động có trình độ cao và phù hợp với yêu cầu công việc, từ đó nâng cao hiệu suất làm việc và chất lượng công ty.
Nhược điểm
Tác động tiêu cực đến nền kinh tế: Khi tỷ lệ thất nghiệp tạm thời tăng cao, nền kinh tế có thể trở nên không ổn định. Những người thất nghiệp tạm thời gặp khó khăn trong việc trang trải chi phí cơ bản như ăn uống, nhà ở và y tế. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề xã hội, bao gồm gia tăng tội phạm, vô gia cư và khó khăn trong việc chi trả học phí cho các thành viên trong gia đình.
Áp lực cho người sử dụng lao động: Khi thất nghiệp tạm thời gia tăng, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí tuyển dụng và đào tạo nhân sự cao hơn. Họ cũng phải cạnh tranh với các công ty khác để thu hút nhân tài, tạo ra các chiến lược quảng cáo tuyển dụng hiệu quả và xây dựng chính sách đãi ngộ hấp dẫn.
Tác động đến tiêu dùng và doanh thu: Tình trạng thất nghiệp tạm thời có thể dẫn đến sự giảm sút trong tiêu dùng của người lao động, vì khi không có thu nhập ổn định, họ sẽ cắt giảm chi tiêu. Điều này ảnh hưởng đến doanh thu của các doanh nghiệp và có thể tác động tiêu cực đến nền kinh tế, đặc biệt là trong những giai đoạn suy thoái.
Thất nghiệp tạm thời không chỉ toàn xấu mà cũng có ưu điểm
Giải pháp hạn chế những khó khăn do thất nghiệp tạm thời mang lại
Đối với người lao động
Cần chủ động tham gia các khóa đào tạo, học bổng và các chương trình phát triển kỹ năng để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động. Việc học hỏi thêm các kỹ năng mới giúp người lao động dễ dàng tìm kiếm công việc phù hợp hơn với sở thích và năng lực của mình.
Tìm kiếm cơ hội việc làm qua các nền tảng tuyển dụng chuyên nghiệp để tiết kiệm thời gian tìm kiếm công việc và tiếp cận nhiều cơ hội mới. Các nền tảng này cung cấp thông tin chi tiết về các vị trí tuyển dụng, yêu cầu công việc và mức lương, giúp người lao động đưa ra quyết định chính xác.
Thay vì chỉ tìm kiếm công việc từ các doanh nghiệp, người lao động có thể tìm kiếm cơ hội khởi nghiệp, mở công ty nhỏ hoặc tham gia các dự án sáng tạo. Điều này giúp họ chủ động hơn trong việc tạo ra thu nhập và không phải phụ thuộc vào thị trường lao động.
Đối với doanh nghiệp
Cần có chiến lược dài hạn để tạo ra nhiều cơ hội việc làm, đặc biệt trong các ngành cần nguồn nhân lực trẻ, có kỹ năng cao như công nghệ thông tin, sáng tạo và đổi mới. Doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô sản xuất, nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, từ đó tạo ra việc làm cho nhiều người.
Đầu tư vào đào tạo và phát triển nhân viên để nâng cao năng lực làm việc. Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả công việc mà còn giúp người lao động có thêm cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp, giảm thiểu tình trạng thất nghiệp tạm thời.
Cung cấp các phúc lợi hấp dẫn, chế độ đãi ngộ hợp lý, phúc lợi tốt hơn để thu hút nhân tài, đồng thời giữ chân nhân viên lâu dài. Việc tạo ra môi trường làm việc hấp dẫn giúp giảm thiểu tình trạng nghỉ việc và tìm kiếm công việc mới.
Người lao động có thể tận dụng thời gian thất nghiệp để học thêm kỹ năng
Với cơ quan chức năng
Nhà nước cần cung cấp các khoản vay, trợ cấp thất nghiệp cho người lao động trong thời gian không có việc làm. Các hỗ trợ này sẽ giúp người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn, có thời gian tìm kiếm công việc mới mà không lo ngại về tài chính.
Chính phủ có thể đưa ra các chính sách ưu đãi, giảm thuế hoặc hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp để khuyến khích họ tạo ra nhiều việc làm mới. Những chính sách này đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực có nhu cầu lao động cao, như công nghệ cao, sáng tạo và đổi mới.
Cần xây dựng các chương trình đào tạo nghề và học bổng để giúp người lao động nâng cao trình độ và kỹ năng. Các chương trình này giúp giảm thiểu tình trạng thất nghiệp và đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cho nền kinh tế.
Triển khai các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong tuyển dụng và đào tạo nhân sự, bao gồm các khoản trợ cấp đào tạo hoặc khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với các trường đại học và trung tâm đào tạo để phát triển nguồn nhân lực chất lượng.
Triển khai đồng bộ và hợp lý các giải pháp trên sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của thất nghiệp tạm thời và thúc đẩy sự phát triển của thị trường lao động.
Tiền trợ cấp khi thất nghiệp tạm thời là bao nhiêu?
Khi đóng bảo hiểm xã hội, người lao động sẽ được hưởng tiền trợ cấp thất nghiệp khi bị thất nghiệp tạm thời. Tuy nhiên, để được hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động phải đóng bảo hiểm từ đủ 12 tháng trở lên và đã đăng ký thất nghiệp, nộp hồ sơ hưởng trợ cấp tại trung tâm dịch vụ việc làm.
Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng được tính bằng 60% tiền lương trung bình của 6 tháng đóng bảo hiểm gần nhất và không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng.
Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ căn cứ theo số tháng đóng bảo hiểm: Đóng bảo hiểm đủ 12 - 36 tháng: Hưởng 3 tháng trợ cấp thất nghiệp. Sau đó cứ đủ 12 tháng thì được hưởng thêm 1 tháng. Tối đa không quá 12 tháng.
Thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính từ ngày thứ 16 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp lên trung tâm dịch vụ việc làm.
Qua thông tin TOPI cung cấp, hy vọng bạn có thể hiểu thất nghiệp tạm thời là gì, nguyên nhân do đâu và nắm được giải pháp giảm thiểu khó khăn khi thất nghiệp tạm thời.
