Thuật ngữ “nợ xấu” được nhắc đến khá phổ biến nhưng không phải ai cũng hiểu rõ thế nào là nợ xấu. Dính nợ xấu ngân hàng không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tài chính cá nhân, khiến bạn khó có thể vay tiền trong tương lai, thậm chí còn ảnh hưởng đến người thân hoặc bị truy tố. Tìm hiểu ngay nợ xấu là gì, có những cấp độ nào và cách kiểm tra nợ xấu.
Nợ xấu là gì?
Trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, nợ xấu (tiếng Anh là bad debt) là thuật ngữ dùng để chỉ những khoản nợ quá hạn, khó đòi, người vay không thể trả nợ theo như cam kết trong hợp đồng tín dụng. Theo quy định, những khoản nợ quá hạn trên 90 ngày thì bị xếp vào hàng nợ xấu.
Nợ xấu là những khoản nợ quá thời gian thanh toán trên 90 ngày
Phân loại các cấp độ của nợ xấu hiện nay
Trong tín dụng có 5 nhóm nợ quá hạn. Việc phân loại nợ xấu sẽ giúp các tổ chức cho vay quyết định có nên cho vay hay không dựa vào lịch sử tín dụng của khách hàng.
Nợ nhóm 1 - Nợ đủ tiêu chuẩn
Các khoản nợ thuộc nhóm 1 gồm: Khoản nợ đang trong hạn thanh toán, nợ quá hạn dưới 10 ngày và được ngân hàng/tổ chức tín dụng đánh giá có khả năng thu hồi đầy đủ gốc và lãi đúng hạn.
Nợ nhóm 2 - Nợ cần chú ý
Bao gồm khoản nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày và khoản nợ được cơ cấu nợ lần đầu vẫn còn trong kỳ hạn.
Nợ nhóm 3 - Nợ dưới tiêu chuẩn
Nhóm nợ dưới tiêu chuẩn bao gồm khoản nợ quá hạn từ trên 90 ngày đến 180 ngày, nợ được cơ cấu nợ lần đầu quá hạn tối đa 29 ngày tính theo lịch trả nợ đã cơ cấu, nợ được cơ cấu thời gian trả nợ lần thứ hai, nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không còn đủ khả năng trả đầy đủ tiền lãi theo hợp đồng.
Nhóm nợ 3, 4, 5 được xếp vào hàng nợ xấu
Nợ nhóm 4 - Nợ nghi ngờ
Nhóm nợ này bao gồm những khoản nợ quá hạn từ 181 - 360 ngày, nợ được gia hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 30 đến dưới 90 ngày so với lịch trả nợ đã cơ cấu, nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần hai quá hạn dưới 30 ngày theo thời gian gia hạn.
Nợ nhóm 5 - Nợ có khả năng mất vốn
Đây là nhóm nợ nghiêm trọng nhất, bao gồm các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày, khoản nợ được gia hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở lên so với thời gian gia hạn, nợ được cơ cấu lại lần hai đã quá hạn thanh toán 30 ngày so với lịch trả nợ được gia hạn lại, nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần ba trở lên.
Nợ quá hạn trên 90 ngày chưa trả được coi là nợ xấu
Trong số 5 nhóm nợ quá hạn trên, nhóm nợ 3, 4 và 5 được xếp vào nhóm nợ xấu.
Tại sao cá nhân cần kiểm tra nợ xấu?
Đối với ngân hàng
Ngân hàng chỉ hỗ trợ cho vay đối với khách hàng không có nợ xấu, tức là có lịch sử tín dụng tốt tại thời điểm vay. Điều này tuân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Để đưa ra quyết định, ngân hàng sẽ kiểm tra thông tin qua hệ thống CIC.
Việc kiểm tra thông tin nợ xấu rất quan trọng
Đối với người vay
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nợ xấu có xu hướng tăng, khiến hoạt động sản xuất kinh doanh gặp nhiều trở ngại. Việc kiểm tra nợ xấu định kỳ và xử lý sớm mang lại các lợi ích sau:
- Nắm rõ tình hình nợ xấu và có phương án giải quyết phù hợp.
- Tìm ra giải pháp tài chính tối ưu, phù hợp với tình hình hoạt động của doanh nghiệp.
Những nguyên nhân gây ra tình trạng nợ xấu
Nợ xấu là vấn đề không ai mong muốn. Để tránh mắc nợ xấu, bạn cần hiểu rõ các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Dưới đây là một số nguyên nhân dễ mắc nhất:
- Chậm thanh toán nợ vay: Người vay không trả nợ đúng hạn như đã cam kết trong hợp đồng, kể cả khi đã được gia hạn hoặc cơ cấu lại khoản vay nhưng vẫn không thể thanh toán kịp thời.
- Quên thanh toán phí thẻ tín dụng: Một số khách hàng, đặc biệt là những người ít sử dụng thẻ tín dụng, dễ quên thanh toán các khoản phí phát sinh như phí thường niên, dẫn đến nợ xấu.
- Không thanh toán số tiền tối thiểu trên sao kê thẻ tín dụng: Đây là lỗi phổ biến. Hàng tháng, ngân hàng gửi sao kê kèm số tiền tối thiểu cần thanh toán và thời hạn cụ thể. Nếu không trả đúng hạn, khách hàng sẽ bị xếp vào nhóm nợ xấu.
- Chi tiêu vượt hạn mức thẻ tín dụng: Việc sử dụng thẻ tín dụng để chi tiêu bằng hoặc vượt hạn mức nhưng không có khả năng trả nợ chứng tỏ bạn đang chi tiêu vượt khả năng tài chính của mình, dẫn đến nợ xấu.
- Chậm thanh toán khi mua trả góp: Mua hàng trả góp tại các siêu thị hoặc đơn vị bán lẻ nhưng không trả đúng hạn cũng là nguyên nhân phổ biến gây nợ xấu.
Nếu bạn thường xuyên mắc những lỗi trên, hãy khắc phục ngay kẻo thành nợ xấu và ảnh hưởng tiêu cực đến tài chính cá nhân.
Tiêu xài hoang phí, trì hoãn trả nợ là nguyên nhân của nợ xấu
Tác hại của nợ xấu tới tài chính cá nhân
Nợ xấu không chỉ gây ảnh hưởng đến ngân hàng và tổ chức tài chính mà còn tác động nghiêm trọng đến tài chính cá nhân. Những hậu quả mà người thuộc nhóm nợ xấu có thể gặp phải gồm:
- Phải trả phí phạt trả nợ trễ hạn cao: Các khoản phạt do thanh toán chậm được quy định trong hợp đồng vay vốn. Thời gian chậm càng lâu, phí phạt càng lớn, làm tăng gánh nặng tài chính cho cá nhân.
- Hạ điểm tín dụng và ghi nhận tình trạng nợ xấu trên CIC: Thông tin tín dụng của khách hàng được ghi nhận tại Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC). Nếu bị CIC ghi nhận nợ xấu, hồ sơ vay vốn của bạn sẽ bị từ chối tại hầu hết các ngân hàng và tổ chức tín dụng.
- Khó xóa thông tin nợ xấu: Đối với nhóm nợ 1 và 2 hoặc khoản nợ dưới 10 triệu đồng, bạn chỉ cần thanh toán đủ là có thể xóa tình trạng nợ xấu. Tuy nhiên, với nhóm nợ 3, 4 và 5, dù đã trả hết nợ, bạn vẫn phải chờ 5 năm để thông tin tiêu cực được xóa khỏi hệ thống.
Ngoài ra, tình trạng nợ xấu không thanh toán có thể ảnh hưởng đến việc xin visa xuất cảnh đi nước ngoài, không thể vay vốn, mua hàng trả góp, thậm chí có thể bị khởi tố, đi tù nếu nghiêm trọng.
Hậu quả của nợ xấu là rất nghiêm trọng
Bên cạnh đó, khi dính nợ xấu tại một số tổ chức tín dụng, khả năng cao sẽ ảnh hưởng tới người thân, bạn bè khi những người này sẽ bị đơn vị cho vay gọi điện nhờ nhắc nợ. Nợ xấu không chỉ ảnh hưởng trước mắt mà còn gây trở ngại lâu dài cho các kế hoạch tài chính cá nhân, vì vậy cần kiểm soát tốt lịch sử tín dụng và thanh toán đúng hạn.
Hướng dẫn cách tự kiểm tra tình trạng nợ xấu của mình
Để kiểm tra xem liệu mình có đang bị nợ xấu không, bạn có thể lựa chọn một trong 3 cách sau:
Truy cập trang web của CIC để kiểm tra tình trạng nợ
Kiểm tra nợ xấu trực tuyến qua website CIC
Bước 1: Đăng ký tài khoản CIC tại link: https://cic.gov.vn/#/register và điền các thông tin như: Họ và tên, ngày sinh, số điện thoại, email, số CMND/CCCD, ngày cấp, nơi cấp, giới tính, ảnh mặt trước và sau của CMND/ CCCD, ảnh chân dung, địa chỉ cư trú. Sau đó điền mật khẩu và xác nhận.
Bước 2: Hệ thống gửi mã OTP về điện thoại, bạn nhập mã và nhấn Tiếp tục.
Bước 3: Nhân viên CIC sẽ gọi vào số điện thoại bạn đăng ký để xác nhận thông tin.
Bước 4: Khi tài khoản được tạo thành công, thông tin sẽ được gửi qua SMS/ Email bạn đã đăng ký.
Bước 5: Truy cập link để đăng nhập https://cic.org.vn/ACBBox-CIC-External/faces/Login sau đó kiểm tra lịch sử tín dụng tại phần Thông tin cá nhân.
Check nợ xấu online qua app CIC
Tải app của CIC về để tra nợ xấu trên điện thoại
Bước 1: Tải ứng dụng CIC về điện thoại và tiến hành đăng ký tài khoản theo yêu cầu của hệ thống.
Bước 2: Sau từ 1 - 3 ngày, tài khoản được xét duyệt thành công. Lúc này bạn có thể đăng nhập để tra cứu.
Bước 3: Chọn “Kiểm tra nợ xấu” và làm theo hướng dẫn của hệ thống.
Bước 4: Nhận kết quả tra cứu gửi về điện thoại
Tra thông tin nợ xấu trực tiếp tại ngân hàng
Nếu bạn đang có khoản vay quá hạn tại ngân hàng và băn khoăn không biết đã thành nợ xấu hay chưa, hãy mang theo giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD/Hộ chiếu) đến ngân hàng yêu cầu kiểm tra thông tin nợ. Nhân viên ngân hàng sẽ check hệ thống và thông báo về tình trạng nợ, thời gian quá hạn và những thông tin liên quan đến khoản nợ.
Cách kiểm tra tình trạng nợ xấu trên ứng dụng CIC
Nợ xấu có vay tiền ngân hàng được không?
Ngân hàng luôn kiểm tra lịch sử tín dụng của khách trước khi xét duyệt khoản vay. Nếu bạn thuộc nhóm nợ xấu, khả năng được vay rất thấp vì nợ xấu thường đồng nghĩa với việc không đảm bảo khả năng trả nợ.
Trường hợp nợ xấu nhẹ (nhóm 2): Một số ngân hàng có thể xem xét hỗ trợ nếu:
- Khoản nợ dưới 10 triệu đồng đã thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi.
- Nợ thuộc nhóm 2 nhưng không kéo dài quá 2 kỳ liên tiếp.
- Bạn có tài sản giá trị để thế chấp và khoản vay không vượt quá 100 triệu đồng.
Tuy nhiên, nguyên nhân dẫn đến nợ xấu cần phải là khách quan hoặc bất khả kháng.
Đối với nợ xấu nhóm 3 và 4: Bạn cần liên hệ trực tiếp với ngân hàng để trình bày hoàn cảnh dẫn đến chậm trả nợ và cung cấp thông tin về lịch sử tín dụng.
Đối với nợ xấu nhóm 5: Đây là nhóm nghiêm trọng nhất, được xem là nợ có khả năng mất vốn. Trong trường hợp này, không ngân hàng nào chấp nhận hồ sơ vay. Mặc dù một số tổ chức tài chính có thể hỗ trợ, nhưng hạn mức vay thường rất thấp, lãi suất cao, kèm nhiều loại phí, khiến việc vay trở nên rủi ro.
Tốt nhất, bạn nên tránh rơi vào nhóm nợ xấu vì những hậu quả tài chính và tín dụng mà nó gây ra là vô cùng nghiêm trọng.
Nợ xấu có xóa được không? Bao lâu thì được xóa? Cách xóa tình trạng nợ xấu
Nếu bạn đang mắc nợ xấu và muốn vay vốn, chắc chắn bạn sẽ quan tâm đến việc xóa lịch sử nợ xấu. Tuy nhiên, việc này không đơn giản và phụ thuộc vào quy định của Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC).
Nguyên tắc lưu trữ dữ liệu của CIC: CIC đảm bảo thông tin tín dụng phải chính xác và không được chỉnh sửa tùy tiện. Thay đổi thông tin chỉ có thể thực hiện khi Tổng Giám đốc tổ chức tín dụng hoặc người được ủy quyền gửi văn bản đề nghị, kèm lý do chính đáng. Lịch sử nợ xấu sẽ ghi nhận và lưu trữ trên CIC trong ít nhất 5 năm kể từ khi khách hàng thanh toán đầy đủ khoản vay.
Thời gian lưu trữ nợ xấu:
- Nợ xấu dưới 10 triệu đã tất toán: CIC không cung cấp thông tin nợ xấu nếu khoản nợ đã được tất toán hoàn toàn. Chính sách này hỗ trợ những người vô tình gặp nợ xấu nhỏ và đã thanh toán đầy đủ.
- Khoản nợ từ 10 triệu đến 50 triệu đồng: Thông tin nợ xấu sẽ được ngừng cung cấp sau 1 năm kể từ khi hoàn tất trả nợ.
- Khoản nợ từ 50 triệu đến 100 triệu đồng: Thông tin nợ xấu sẽ được ngừng cung cấp sau 2 năm kể từ ngày tất toán khoản vay.
- Khoản nợ trên 100 triệu đồng: CIC tiếp tục lưu giữ thông tin nợ xấu trong 5 năm kể từ ngày hoàn thành trả nợ.
- Dữ liệu không bị xóa hoàn toàn: Việc CIC ngừng cung cấp lịch sử nợ xấu không có nghĩa là thông tin này biến mất hoàn toàn. Dữ liệu vẫn được lưu trữ trong hệ thống theo quy định của Ngân hàng Nhà nước để phục vụ mục đích quản lý và kiểm soát tín dụng.
Nợ xấu bao lâu thì được xóa? Mỗi tháng định kỳ, CIC sẽ cập nhật tình hình tín dụng và công bố trên hệ thống.
- Nợ xấu nhóm 2 được xóa sau 5 kể từ ngày hoàn thành nghĩa vụ trả nợ.
- Nợ xấu nhóm 3, 4, 5 sẽ chỉ bị xóa sau 5 năm kể từ ngày khách hàng hoàn tất trả nợ. Có nghĩa là ngay cả khi bạn đã trả nợ đầy đủ cả lãi và gốc, bạn vẫn phải đợi đến 5 năm sau mới được xóa lịch sử nợ xấu.
Một khi bị dính nợ xấu nghiêm trọng thì việc xóa là rất khó và mất nhiều thời gian. Do đó, để tránh rơi vào tình trạng nợ xấu, bạn nên chủ động kiểm tra lịch sử tín dụng và đảm bảo thanh toán đầy đủ các khoản vay đúng hạn.
Cách phòng tránh nợ xấu cá nhân
Với sự phát triển của các dịch vụ vay tiền online và mua hàng trả góp, nhiều người thiếu cân nhắc khả năng chi trả, dẫn đến nợ xấu. Tình trạng này thường xảy ra trên các nền tảng như FE Credit, Momo, HD Saison, Home Credit, Spaylater…
Nợ xấu không chỉ gây rắc rối tài chính mà còn lưu lại thông tin trong danh sách của CIC, khiến việc vay vốn trong tương lai trở nên khó khăn. Để phòng tránh, bạn nên lưu ý những điều sau:
- Lập kế hoạch tài chính hợp lý, rõ ràng, đảm bảo chi tiêu phù hợp với thu nhập, đồng thời duy trì thói quen tiết kiệm để có khoản dự phòng, đảm bảo khả năng trả nợ đúng hạn.
- Kiểm soát chi tiêu và điều chỉnh chi tiêu hợp lý để giảm áp lực tài chính.
- Hạn chế vay quá mức, chỉ vay trong khả năng thanh toán của mình. Trước khi vay, tính toán kỹ số tiền cần trả mỗi tháng và cân nhắc tác động đến tài chính cá nhân.
- Trả nợ đúng hạn để tránh bị tính lãi phạt hoặc ảnh hưởng điểm tín dụng. Cài nhắc nhở hoặc thiết lập thanh toán tự động nếu cần.
Giữ điểm tín dụng cao tốt cho tài chính cá nhân
- Kiểm tra định kỳ lịch sử tín dụng trên CIC để đảm bảo thông tin chính xác. Báo ngay cho tổ chức tín dụng nếu phát hiện sai sót.
- Không nên vay tiền mới để thanh toán khoản vay cũ, vì dễ dẫn đến vòng luẩn quẩn nợ chồng nợ.
- Ưu tiên ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính đáng tin cậy. Tránh xa các đơn vị cho vay không rõ nguồn gốc hoặc không có giấy phép hợp pháp.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia tài chính, tìm hiểu kỹ về các sản phẩm tài chính và nhận tư vấn từ chuyên gia để quản lý tài chính hiệu quả hơn.
Thay vì loay hoay tìm cách giải quyết nợ xấu để vay trả góp hay mua xe, tốt nhất bạn nên chủ động tránh nợ xấu ngay từ đầu. Điều này không chỉ giúp giảm bớt phiền phức mà còn bảo vệ tài chính cá nhân về lâu dài.
Những câu hỏi liên quan đến nợ xấu ngân hàng
Nợ xấu có xin visa xuất cảnh đi nước ngoài, đi xuất khẩu lao động được không?
Người có nợ xấu vẫn có thể xin visa xuất cảnh hoặc đi xuất khẩu lao động. Tuy nhiên, nếu cá nhân bị nợ xấu không có tài sản đảm bảo, đến hạn mà không trả nợ, và ngân hàng đã khởi kiện, việc xuất cảnh có thể bị tạm hoãn để giải quyết tranh chấp dân sự.
Nợ xấu có ảnh hưởng tới người thân không?
Nợ xấu của một người có thể gây tác động tiêu cực đến cả gia đình. Các thành viên khác, đặc biệt là vợ/chồng hoặc người cùng hộ khẩu, có thể gặp khó khăn khi vay vốn. Điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tài chính và cuộc sống hàng ngày của gia đình.
Nợ xấu nhóm 5 có bị truy tố không?
Nợ xấu nhóm 5 không tự động dẫn đến truy tố hình sự. Tuy nhiên, nếu người vay có hành vi lừa đảo, cố tình trốn tránh nghĩa vụ thanh toán hoặc vi phạm pháp luật, họ có thể bị xử lý hình sự theo quy định.
Nợ xấu nghiêm trọng có thể bị truy tố hình sự
Kiểm tra nợ xấu trên CIC có mất tiền không?
Mỗi năm, người dùng app CIC sẽ được kiểm tra tình trạng nợ xấu miễn phí 1 lần. Những lần tra cứu tiếp theo, phí check là 22.000 đồng/lần.
Đang bị nợ xấu có mua ô tô, điện thoại, xe máy trả góp được không?
Nhóm 3, 4, 5: Gần như không thể được ngân hàng phê duyệt vay trả góp vì rủi ro quá cao.
Nhóm 1, 2: Có khả năng được xem xét nếu đáp ứng các điều kiện như:
Thuộc nhóm 2 và đã thanh toán đầy đủ tiền gốc, lãi trong vòng 12 tháng.
Lịch sử tín dụng được cải thiện và không còn khoản nợ chưa thanh toán.
Nếu bạn thuộc nhóm 3, 4, 5 nhưng đã tất toán khoản vay, bạn cần chờ 5 năm để thông tin nợ xấu được xóa. Với nhóm 2, thời gian chờ là 12 tháng kể từ khi trả hết nợ. Sau khi được xóa nợ xấu, bạn có thể xem xét vay trả góp để mua ô tô, xe máy, hoặc điện thoại.
Nợ xấu không chỉ ảnh hưởng đến tài chính cá nhân mà còn gây ra nhiều rào cản trong cuộc sống, từ việc vay vốn, mua sắm trả góp, đến các kế hoạch lớn như xuất cảnh hay đầu tư. Việc hiểu rõ về nợ xấu, từ cách phòng tránh, xử lý, đến hậu quả lâu dài, là bước quan trọng để bảo vệ quyền lợi tài chính của chính bạn và gia đình.
Hy vọng thông tin TOPI chia sẻ có thể giúp bạn hiểu rõ nợ xấu là gì và cách kiểm tra tình trạng nợ xấu, giải quyết nợ xấu cũng như biết cân bằng tài chính để không rơi vào tình trạng mất khả năng trả nợ
