Đột nhiên, bạn có tất cả. Số tiền mà bạn trước kia chưa từng dám mơ tới bây giờ là của bạn. Bạn cảm thấy mọi vấn đề có thể được giải quyết từ khối tài sản kếch xù từ trên trời rơi xuống, bạn cảm thấy mình đứng trên đỉnh cao tiền tài danh vọng nhưng liệu sự giàu có đột ngột ấy có giúp bạn trở nên hạnh phúc, thành công hơn? Hôm nay hãy cùng Topi tìm hiểu về Hội chứng bất ngờ giàu có và hiểu thêm về nỗi khổ sở khi một cá nhân đột nhiên ăn được một khoản tiền lớn
1. Hội chứng bất ngờ giàu có (Sudden Wealth Syndrome) là gì?
Hội chứng bất ngờ giàu có là một thuật ngữ được đặt ra bởi nhà tâm lý học Stephen Goldbart thuộc Viện Money, Meaning & Choice Institute. Hội chứng này đề cập đến những nỗi đau khổ của những cá nhân đột nhiên kiếm được một khoản tiền lớn. Đột ngột trở nên giàu có, điều này có thể khiến một người bị căng thẳng và đưa ra những quyết định khác với cách hành xử bình thường.
Các triệu chứng bao gồm cảm giác bị cô lập với vòng tròn quan hệ của họ, cảm thấy tội lỗi bởi vận may của họ và nỗi sợ hãi tột độ rằng bản thân sẽ mất toàn bộ trong tương lai.
Hội chứng bất ngờ trở nên giàu có hay còn gọi là Sudden Wealth Syndrome
Các cá nhân có thể bất ngờ trở nên giàu có thông qua việc trúng xổ số, may mắn đầu tư sớm vào bitcoin, nhận được một khoản thừa kế lớn. Nhiều người bị ảnh hưởng bởi hội chứng này đã phải trải qua một cuộc khủng hoảng căn tính: từ chỗ phải xoay sở sống với một mức lương ít ỏi đột nhiên thành một cá thể giàu có, trọng vọng trong xã hội.
Sự thay đổi đột ngột này có thể khiến một cá nhân thực hiện những hành vi tự hủy hoại bản thân như tự tách mình ra khỏi các mối quan hệ xung quanh cũng như tiêu pha hoang phí và không có kế hoạch quản lý dòng tiền đột ngột này.
Stephen Goldbart và các đồng nghiệp của ông tại Viện Money, Meaning & Choice Institute cho rằng có bốn giai đoạn mà một người phải trải qua khi bất ngờ trở nên giàu có:
Honeymoon (Tuần trăng mật)
Những người đột nhiên trở nên giàu có sẽ cảm thấy họ có mọi quyền năng trong tay, tương tự như tuần trăng mật trong một mối quan hệ. Nhiều người trong số họ bắt đầu tiêu tiền một cách thiếu suy nghĩ, mua sắm liều lĩnh và đầu tư mạo hiểm. Giống như Gatsby của Francis Fitzgerald, rất hào phóng và cởi mở trong.
Wealth acceptance (Chấp nhận)
Ở giai đoạn này, mong muốn thiết lập ranh giới bắt đầu hiện hữu cùng với cảm giác bất khả chiến bại. Họ vẫn cảm thấy bản thân có mọi thứ trong tay, nhưng đã dần nhận ra rằng họ cần phải đặt ra giới hạn cho bản thân.
Identity consolidation (Hợp nhất căn tính)
Trong giai đoạn này, mọi người cuối cùng cũng hiểu rằng bản thân giàu có, ở phía trên của nấc thang xã hội nhưng cũng nhận ra rằng tiền bạc không quyết định giá trị của họ. Họ bắt đầu đặt ra những câu hỏi như: "Tôi là ai?", “Nếu không có khoản tiền này trong tay tôi có còn giá trị gì không?”
Stewardship (Quản lý)
Trong giai đoạn này, mọi người đã nhận thức được ý nghĩa của tiền trong cuộc sống và lên kế hoạch cho những việc cần làm với nó, phân chia tiền bạc hợp lý cho bản thân, gia đình và xã hội.
2. Ví dụ về hội chứng giàu bất ngờ
Chris Page, một nhà hoạch định tài chính và giám đốc của Lewis Brownlee Financial Services ở miền nam nước Anh, cho biết: “Chỉ vì ai đó đã thành công trong thể thao hoặc kinh doanh, không có nghĩa là bây giờ họ biết phải làm gì với một số tiền lớn.”
Những ví dụ điển hình cho việc tư nhiên giàu có
Một số lượng đáng kể những người trẻ tuổi kiếm được tiền một cách nhanh chóng cuối cùng lại mất trắng. Cầu thủ bóng đá người Argentina Diego Maradona đã kiếm được hàng triệu đô la trong thời kỳ hoàng kim của những năm 1980 khi mới ở tuổi đôi mươi nhưng vào năm 2009, ông đã nộp đơn phá sản. Năm 1990, võ sĩ quyền anh Evander Holyfield trở thành nhà vô địch hạng nặng thế giới ở tuổi 28 nhưng sau đó mất nhiều tài sản, một phần là do quyết định đầu tư kém cỏi.
Hay như Ontario’s Daniel Carley, người đã trúng giải độc đắc xổ số trị giá 5 triệu đô la vào năm 2006 và tiêu tới 20.000 đô la một tuần cho đến khánh kiệt. Hiện giờ anh ta đang chật vật kiếm sống và đã phải vào tù vì tội buôn ma túy.
3. Cách tránh hội chứng bất ngờ giàu tiêu cực
Không đưa ra quyết định vội vàng
Các cá nhân giàu có đột ngột sẽ cảm thấy cám dỗ và tiêu tiền ngay lập tức. Điều họ nên làm là gửi tiền vào tài khoản tiết kiệm cho đến khi thiết lập một kế hoạch tài chính toàn diện nhằm sử dụng số tiền đó một cách hiệu quả. Họ nên đánh giá những dự định dài hạn của bản thân và xem xét khoản tiền kếch xù đó có thể giúp bạn hoàn thành những dự định đó như thế nào.
Cách để không mắc phải hệ lụy khi tự nhiên trở nên giàu có
Lập kế hoạch tài chính
Hãy nghĩ đến những mục tiêu trước mắt cũng như các mục tiêu dài hạn. Viết ra bạn cần được chăm sóc cả về tinh thần và thể chất. Học tập, chăm sóc răng những gì trong vài năm tới, cần gì để chuẩn bị cho kế hoạch hưu trí, cần bao nhiêu để mua nhà, mua xe….Đây có thể là những mục tiêu về chi tiêu, đầu tư, tích lũy… Tốt nhất các mục tiêu của bạn nên đi theo nguyên tắc S.M.A.R.T, tức là:
- S (Specific): Cụ thể, dễ hiểu
- M (Measurable): Đo lường được
- A (Attainable): Có thể đạt được
- T (Time Bound): Thời gian hoàn thành
Bạn có thể tham khảo tính năng Kế hoạch của Topi để việc lập kế hoạch tài chính trở nên dễ dàng hơn. Bạn sẽ tự mình đặt ra các mục tiêu và số tiền muốn tích góp và Topi sẽ giúp bạn tính toán số tiền bạn cần tích góp dựa trên tình hình của riêng bạn. Đặc biệt, với tính năng này, bạn có thể đặt cùng một lúc nhiều mục tiêu và sắp xếp nó sao cho phù hợp nhất với hoàn cảnh, tình hình tài chính của bản thân.
4. Thiết lập mục tiêu và quản lý kế hoạch tài chính cá nhân
Như đã viết ở trên, việc bất ngờ có một khoản tiền lớn nhưng không có kế hoạch sử dụng nó rõ ràng cụ thể có thể khiến bạn đưa ra những quyết định sai lầm. Số tiền ở đây không cần phải quá lớn như việc bạn trúng giải độc đắc Vietlott hay bạn được thừa hưởng gia sản kếch xù của gia đình, mà chỉ cần một khoản tăng lương, hay một khoản đầu tư có lãi cũng có thể khiến bạn cảm thấy bối rối trước nó. Vậy để có thể sử dụng những đồng tiền này một cách có ý nghĩa, những kế hoạch tài chính rõ ràng cần được nêu ra:
Bước 1: Đánh giá tình hình tài chính hiện tại của bản thân
Bước 2: Đặt ra các mục tiêu tài chính trong ngắn và dài hạn
Bước 3: Lập kế hoạch chi tiêu chi tiết
Bước 4: Xác định thời gian hoàn thành các mục tiêu, bắt đầu tích lũy và đầu tư
Bước 5: Tuân thủ theo kế hoạch chi tiêu
Các bạn có thể xem thêm về các bước lập kế hoạch tài chính tối ưu tại đây (chèn link Các bước lập kế hoạch tài chính tối ưu cho người mới bắt đầu)
Nếu bạn gặp khó khăn trong việc tự lập kế hoạch tài chính, bạn có thể tham khảo tính năng Tài chính cá nhân của Topi. Với tính năng này, bạn có thể lập kế hoạch phù hợp với tình hình tài chính, hồ sơ rủi ro của riêng bạn, từ việc mua nhà, mua xe, đi du lịch, hay là đến tự do tài chính
